1.Tabiy radioaktivlik. Yorug‘lik tezligiga yaqin tezlik bilan tarqladi. (- nurlarda ham difraktsiya ro‘y beradi va uyg‘ongan holatda atom yadrosida chiqadi. (-nurlarining moddadan yutilishiga uchta protsessning hosil bo‘lishi sabab bo‘ladi. a) fotoeffekt b) Kompton effekti v) elektron- pozitron juftining hosil bo‘lishi (-nurlarning ionlashtirish qobiliyati katta emas. (-nurlari 5 sm qo‘rg‘oshin qatlamida, havodan bemalol, kishi tanasidan ham bemalol o‘tadi.
-nurlanish (- nurlanishdan farq qilib tutash spektrga ega (-zarrachaning energiyasi bir necha MeV ga yetadi. (-zarrachalarning massasi (- zarrachalarning massasidan 100 marta kichik, yugirish yo‘li esa 100 marta katta. (-zarracha havoda 40 metr, alyuminiyda 2 sm, biologik to‘qimada 6 sm gacha o‘tadi. (-zarrachalarni yadrodan olib ketadigan energiyasi (-yemirilish energiyasidan kam bo‘ladi. Buni 1931 yili Pauli topgan. (-yemirilish vaqtida (-zarrachalar bilan birgalikda zaryadlanmagan yengil zarrachalar ham otilib chiqadi. bu zarrachalarni «neytrino» deb ataladi. 3.Gamma- nurlar 1020 Gts chastotali, 10-12 m to‘lqin uzunligida bo‘lgan fotonlar oqimidan iborat. Energiyasi- 1 meV cha bo‘ladi. (- nurlar elektr va magnit maydonida og‘maydi. qattiq elektromagnit nurlar. Yorug‘lik tezligiga yaqin tezlik bilan tarqladi. (- nurlarda ham difraktsiya ro‘y beradi va uyg‘ongan holatda atom yadrosida chiqadi. (-nurlarining moddadan yutilishiga uchta protsessning hosil bo‘lishi sabab bo‘ladi. a) fotoeffekt b) Kompton effekti v) elektron- pozitron juftining hosil bo‘lishi (-nurlarning ionlashtirish qobiliyati katta emas. (-nurlari 5 sm qo‘rg‘oshin qatlamida, havodan bemalol, kishi tanasidan ham bemalol o‘tadi.
Atom energiyasidan xalq va qishloq xujaligida foydalanish katta imkoniyatlarni vujudga keltiradi, masalan: 1 kg uran-235 yadrosi bo‘linishidan 2.3 107 kVt. soat energiyaga teng. Bu esa 2000000 kg benzin, 2500000 kg toshko‘mir, 2500000 kg trinitrotoluol energiyasiga teng o‘rnini bosadi, ya’ni shuncha kg yoki tonna yoqilig‘i sarf bo‘lgandagi energiyani beradi. Demak atom energiyasi bitmas- tugalmas energiya manbai eqan. Shuning uchun ham hozirgi zamon atom zlektrostantsiyalari atom muzyorar kemalari ishlab turibdi. Yadro portlashlari tinchlik maqsadlarida olib borilsa, birinchdan bu yoqilig‘i kam joyni oladi va sariflangan harakat eng kam miqdorda bo‘ladi. Masalan sobiq ittifoq davrida gaz skvajinalarini og‘zini kichik-kichik atom bombalarini portilatish yo‘li bilan yopilgan. Gazni saqlash uchun yer ostida gaz saqlaydigan omborlar qilishda ham foydalanilgan. AQSH da qanallar qazishda tog‘li yo‘llarni qurishda ham atom energiyasidan foydalanilgan. Bir kichik atom bombasini suv hovzasini qurishda foydalanilsa 20 metr chuqurlikni, 75 metr eni va 260 metr uzunlidagi xovuz hosil bo‘ladi.
Atom energiyasidan xalq va qishloq xujaligida foydalanish katta imkoniyatlarni vujudga keltiradi, masalan: 1 kg uran-235 yadrosi bo‘linishidan 2.3 107 kVt. soat energiyaga teng. Bu esa 2000000 kg benzin, 2500000 kg toshko‘mir, 2500000 kg trinitrotoluol energiyasiga teng o‘rnini bosadi, ya’ni shuncha kg yoki tonna yoqilig‘i sarf bo‘lgandagi energiyani beradi. Demak atom energiyasi bitmas- tugalmas energiya manbai eqan. Shuning uchun ham hozirgi zamon atom zlektrostantsiyalari atom muzyorar kemalari ishlab turibdi. Yadro portlashlari tinchlik maqsadlarida olib borilsa, birinchdan bu yoqilig‘i kam joyni oladi va sariflangan harakat eng kam miqdorda bo‘ladi. Masalan sobiq ittifoq davrida gaz skvajinalarini og‘zini kichik-kichik atom bombalarini portilatish yo‘li bilan yopilgan. Gazni saqlash uchun yer ostida gaz saqlaydigan omborlar qilishda ham foydalanilgan. AQSH da qanallar qazishda tog‘li yo‘llarni qurishda ham atom energiyasidan foydalanilgan. Bir kichik atom bombasini suv hovzasini qurishda foydalanilsa 20 metr chuqurlikni, 75 metr eni va 260 metr uzunlidagi xovuz hosil bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |