Lar qo’shimchasining uslubiy vazifalari. Hurmat

-lar QO’SHIMCHASINING USLUBIY VAZIFALARI.

1.HURMAT ma’nosi. –lar qo’shimchasi qarindoshlik bildiruvchi shaxs otlari,jumladan,dada,ona,aka,opa,amma,xola kabilarga qo’shilganda –l I va II shaxs egalik qo’shimchalaridan oldin kelsa,ular grammatik ko’plikni bildiradi,agar keyin kelsa hurmat ma’nosini ifodalaydi.Masalan:

Akalarim keldilar-grammatik ko’plikni (Oddiy ko’plik,I shaxsda).

Akamlar keldilar-hurmat ma’nosida (I shaxsda).

III shaxsda esa –lar qo’shimchasining o’z ma’nosiga qarab ko’plik yoki hurmatni bildiradi.Masalan:Dadamning akalari keldilar.

2.KUCHAYTIRISH ma’nosi.-lar qo’shimchasi faqat birlik sonda qo’llaniladigan inson a’zolari yoki mavhum otlarga qo’shilganda ma’noni kuchaytiradi.Masalan:Sizlarga qarab zavqlarim toshib ketdi.(zavq-mav-hum ot). Boshlarim og’rib ketdi.(Bosh-inson a’zosi).

3.UMUMLASHTIRISH,JAMLASH ma’nosi. Bunda atoqli otlar tur-dosh otlarga aylanadi va kichik harf bilan yoziladi.Masalan:O’rtanagan shirinlarning fojialari,yor vaslini biyobonlardan izlagan majnunlarning sarguzashtlari xayolimda jonlandi.

4.-lar qo’shimchasi o’zlik olmoshiga qo’shilganda KESATISH,MAZAX yoki HURMAT ma’nosini bildiradi.Masalan:O’zlari ham kelibdilar-da kesatish. Majlisni raisning o’zlari olib bordilar hurmat.

5.Donalab sanalmaydigan narsa va hodisalarni bildiruvchi otlar ko’plik shaklini olganda ko’pincha narsa va hodisaning XILMA-XIL ekanligi-ni,TURINI,NAVINI bildiradi.Masalan:Suvlar(gazli suv,mineral suv, Kola,Fanta va .h.k ).Bozordagi unlar.Tumanimiz marka-zida yog’lar ish-lab chiqarilmoqda.Qumlar.

6.-lar qo’shimchasi atoqli otlarga qo’shilganda BIRGALIKDA EKAN-LIK ma’nosini bildiradi.Masalan:Musobaqada Olimlar g’alaba qozonish-di.(ko’p Olimlar emas,Olim va uning o’rtoqlari).Yozda Buxorolarni aylanib keldim.(ko’p Buxorolarni emas,Buxoro va uning atroflarini yoki Buxoroning turli joylarni ma’nosida).

7.-lar qo’shimchasi payt va masofani bildiruvchi so’zlarga qo’shilganda CHAMA,TAXMIN ma’nosini bildiradi.Masalan:Soat beshlarda bora-man.Bodom fevralning oxirlarida gullaydi.Metrogacha ikki yuz metrlar yurasiz.