Laboratoriya mashg`uloti Mavzu: Operatorlar: boshlash va tugallash, o`zlashtirish, kiritish, bosib chiqarish

2. Sodda chiziqli dasturlar tuzish.
Masala: Uzunligi L bo‘lgan aylana bilan chegaralangan doira yuzini toping.
Masalaning echish g‘oyasi: Ma’lumki, doiraning yuzi formula bilan hisoblanadi. Bu formulani qo‘llash uchun bizga R ning qiymati zarur. Uni aylana uzunligi L dan foydalanib topish mumkin, ya’ni . Bu ma’lumotlarni hisobga olib, masalaning algoritmi va dasturini yozamiz.

algoritmi	dasturi
Boshlansin; Aniqlansin L; Hisoblansin ; Hisoblansin ; CHiqarilsin S; Ishni tugatilsin.	program yuza; var L,R,S:real; begin readln(L); writeln(‘ ’,S:6:2) end.

Ushbu dasturni EHM da bajarish uchun, avval Turbo Paskal muxitini ishga tushiramiz. So‘ngra dastur matnini kiritamiz. Bu matnni xatoliklarga tekshiramiz, ya’ni kompilyasiya qilamiz. Buning uchun yoki tugmalaridan foydalanamiz. Matnni kiritishda yo‘l qo‘yilgan xatoliklar mavjud bo‘lsa, ularni bartaraf etamiz. Xatoliklar qolmagandan so‘ng, dasturni bajarishga ko‘rsatma beramiz. Buning uchun yoki tugmalaridan foydalanish mumkin.
Yuqoridagi dasturni uchun bajarilsa, ekranda natija paydo bo‘ladi.
Topshriqlar.
Chiziqli dasturlar tuzishga doir misol va mashqlar.
1. Quyidagi misollarni algoritmni chiziqli operator yordamida matn va blok – sxema shaklini ifodalang.

1. 
   Ikkita haqiqiy a va b sonlari berilgan bo´lsin. Ularning yig‘indisi, ayirmasi va ko‘paytmasini toping.
   
2. 
   x va y haqiqiy sonlar berilgan bo‘lsin. Hisoblang
   

3. 
   Kubning qirrasi ma’lum bo‘lsa, uning yon sirti va hajmi topilsin.
   
4. 
   Ikkita haqiqiy musbat son berilgan bo‘lsin. Ularning o‘rta arifmetik va o‘rta geometrik qiymatlarini toping.
   
5. 
   Ikkita haqiqiy son berilgan bo‘lsin. Bu sonlarning o‘rta arifmetik qiymatini hamda modullarining o‘rta geometrik qiymatini aniqlang.
   

Murakkab chiziqliga doir misol va mashqlar.

№