Laboratoriya mashg`uloti Mavzu: Operatorlar: boshlash va tugallash, o`zlashtirish, kiritish, bosib chiqarish

Kiritish va chiqarish buyruqlari
Ko‘pincha masalalarni echish jarayonida masalaning shartida berilgan ma’lumotlarni klaviatura orqali kiritishga to‘g‘ri kelib qoladi.
operatori o‘zgaruvchilarga qiymatlarni klaviatura yordamida berishni tashkil qilish uchun ishlatiladi. Bu operator umumiy ko‘rinishda quyidagicha yoziladi:
(o‘zgaruvchilar ro‘yxati);
Ro‘yxatdagi o‘zgaruvchilar bir-birlaridan vergul bilan ajratiladi. Masalan:
(r,k,h); .


operatori turli hisoblash natijalarini, matnlarni hamda arifmetik ifodalarning qiymatlarini hisoblab displey ekraniga chiqarish uchun hizmat qiladi. Bu operator umumiy holda quyidagicha yoziladi:
(chiqariladigan ma’lumotlar ro‘yxati); .
CHiqariladigan ma’lumotlar bir-birlaridan vergul bilan ajratiladi.
Ekranga chiqarish kerak bo‘lgan matnlarni apostrof belgisi bilan ko‘rsatiladi. Masalan:
(‘Paskal tili’);
buyrug‘i bajarilganda ekranga
Paskal tili
yozuvi chiqariladi.
operatori yordamida paskal dasturlash tili qoidalari bilan yozilgagn arifmetik ifodalarning qiymatlarini ham hisoblash mumkin. Masalan:

buyrug‘ining natijasi qavslar ichida berilgan ifodaning qiymati bo‘lgan ko‘rinishdagi sonni ekranga chiqarishdan iborat bo‘ladi.
Agar yordamida ekranga chiqarish talab qilingan ma’lumotlar sifatida o‘zgaruvchilar ro‘yxati berilgan bo‘lsa, u holda bu o‘zgaruvchilarning qiymatlari EHM xotirasidan qidirib topiladi va ekranga chiqariladi. Faraz qilaylik, biror dasturning bajarilishi davomida x, y, x o‘zgaruvchilar mos ravishda 23, 123.12, ‘Paskal’ qiymatlarini olgan bo‘lsin. U holda
(x,y,z);
operatorini bajarilishi natijasida ekranda
Paskal
ko‘rinishidagi ma’lumotlar chiqariladi. Bu yozuvlardan ko‘rinib turibdiki, ekrandagi sonli ma’lumotlar o‘qish va tushunish uchun bir oz noqulay. Ana shu noqulaylik oldini olish uchun ekranda uzatiladigan sonli ma’lumotlarni ma’lum bir o‘lchamga solishga (formatlashga) to‘g‘ri keladi. O‘lcham odatda ikki butun sondan iborat bo‘lib, ularning birinchisi umumiy raqamlar sonini, ikkinchisi esa kasr qismning raqamlari sonini belgilaydi. O‘lcham formatlanayotgan o‘zgaruvchidan keyin ikki nuqta (:) orqali aniqlanadi va faqat shu o‘zgaruvchigagina tegishli bo‘ladi. Yuqoridagi ma’lumotlarnip formatlab, ekranga uzataylik:
(x:4:2, y:6:2, z);
Bu buyruq ta’sirida ma’lumotlar quyidagi ko‘rinishda ekranga chiqariladi:
23.00 123.12 Paskal