Laboratoriya jumısı №1 Tosınarlı hádiyseler ha’m olardıń itimallıqları (itimllıqtıń klassik, geometrik ha’m statistik táriypleri). Jumıstıń maqseti

Anıqlama. Hádiyse tájiriybe nátiyjesinde júzege keliwi múmkin bolǵan yamasa júz bolmawi múmkin bolǵan hár qanday haqıyqat bolıp tabıladı.
Usınıń menen birge, tájiriybeniń arnawlı bir nátiyjesi túrli dárejedegi múmkinshilikler menen erisiw múmkin. Yaǵnıy. birpara jaǵdaylarda, bir waqıya derlik anıq boladı, dep úyreniw múmkin, ekinshisi derlik hesh qashan.
Bir-birine salıstırǵanda hádiyseler de ayrıqshalıqlarǵa iye, yaǵnıy. bir jaǵdayda a hádiysesi b hádiysesi menen birgelikte júz bolıwı múmkin, ekinshisinde bolsa onin kerisi.
Anıqlama. Eger olardan birewiniń kórinisi basqalardıń kórinisin esaptan tısqarı qilsa, hádiyseler uyqas kelmeydi.
Uyqas kelmaytuǵın hádiyselerdiń klassik úlgisi teńge taslawdıń nátiyjesi bolıp tabıladı teńgeniń oldingi tárepi túsiwi arqa táreptiń túsiwin (birdey tájiriybede) joq etedi.
Anıqlama. Isenimli waqıya -bul tájiriybe nátiyjesinde júzege keletuǵın waqıya. Tájiriybe nátiyjesinde hesh qashan júz bolmasa, waqıya múmkinshiliksiz dep ataladı.
Mısal ushın, eger tek qızıl hám jasıl toplardı óz ishine alǵan qutidan tosınarlı bir toptı alıp taslasangiz, ol jaǵdayda aq reńli toplar arasında kórinis múmkin emes. Qızıl kórinis hám jasıl toplardıń kórinisi waqıyalardıń tolıq toparın quraydı.

Anıqlama. waqıyalar, eger olardan biri tájiriybe nátiyjesinde kóbirek itimallıq menen payda bolıwına ıseniw ushın hesh qanday sebep bolmasa, teń dárejede bolıwı múmkin.

Joqarıdaǵı mısalda, qızıl hám jasıl toplardıń kórinisi, eger qutida birdey muǵdardaǵı qızıl hám jasıl top bolsa, teń bolıwı múmkin bolǵan hádiyseler bolıp tabıladı.
Eger qutida qızıl toplar jasıldan úlkenlew bolsa, ol jaǵdayda jasıl toptıń kórinisi qızıl kórinisten kemrek bolıwı múmkin. Bul ulıwma túsiniklerge tıykarlanıp, itimallıqtı Anıqlama múmkin. Anıqlama. A hádiysesi múmkinshiligı matematikalıq bahalaw dep ataladı

Tájiriybediń nátiyjesi-bul unamlı waqıya A, eger bul nátiyjediń tájiriybesi nátiyjesinde payda bolatuǵın waqıya A payda bolıwına alıp keletuǵın bolsa.
Shubhasız, isenimli hádiysediń múmkinshiligı birlikke teń hám múmkin bolmaǵan itimallıq nolǵa teń. Sonday etip, hár qanday hádiysediń múmkinshiligı - nol hám birlik ortasında dúzilgen unamlı nomer.

Mısal. Qutidagi 10 top bar. Olardan 3 qızıl, 2 jasıl, qalǵanları aq. Tosınarlı toptıń qızıl, jasıl yamasa aq bolıwı múmkinshiligın tabıń.
Qızıl, jasıl hám aq toplardıń kórinisi waqıyalardıń tolıq toparın quraydı. Keling, qızıl toptıń kórinisin - a hádiysesi, jasıl kórinis - b hádiysesi, oqning kórinisi - C hádiysesi.
Keyin joqarıda belgilengen formulalarǵa muwapıq biz alamız :

Eki juplıqtan birine uyqas kelmaytuǵın waqıyalardan birewiniń júzege keliwi múmkinshiligı bul hádiyselerdiń itimallıǵı jıyındısına teń.