Laboratoriya ishlarida o`lchash xatoliklarini hisoblash

LABORATORIYA ISHLARIDA O`LCHASH XATOLIKLARINI HISOBLASH

Fizik kattaliklarni laboratoriya mashg`ulotlarida o`lchash bevosita va bilvosita bajariladi

• Bevosita o`lchashda asbob izlanayotgan kattalikning qiymatini ko`rsatadi.

• Fizik kattaliklarning hammasini bevosita o`lchab bo`lmaydi.
• Shuning uchun izlanayotgan fizik kattalik bevosita o`lchab topilgan kattaliklar orqali hisoblab topiladi

• Fizik kattalikni bunday aniqlash bilvosita o`lchash deyiladi.
• Bilvosita o`lchashda absolyut va nisbiy hatoliklarni hisobga olish zarur.

• Fizik kattaliklarni o`lchashda bir xil sharoitda o`lchangan qiymatlar
• a1,a2,a3,……..an olinadi.
• Ularning o`rtacha arifmetik qiymati
• ao`rt= (a1+a2+a3+…….an)/n
• Ifodadan topiladi.

• O`lchash vaqtida topilgan qiymatlar bir-biridan farq qilib, ularning o`rtacha qiymatdan farqi ayrim o`lchashlarning absolyut hatoligi deyiladi

• Birinchi o`lchashdagi absolyut xatolik
• Δa1= I ao`rt-a1I,
• ikkinchi Δa2= I ao`rt-a2I,
• uchunchi Δa3= Iao`rt-a3 I va
• n chi Δan = I a o`rt –anI ifodalardan topiladi

• So`ngra absolyut xatolikning o`rtacha qiymati
• Δao`rt = (Δa1+Δa2+…..Δan)/n
• Ifodadan aniqlanadi

• Fizik kattalikning hududiy qiymati topilgan o`rtacha qiymatdan +- ao`rt qadar farq qiladi, ya`ni a=ao`rt +Δao`rt.

• Shuningdek, absolyut xatolik o`rtacha qiymatining o`lchanayotgan kattalikning o`rtacha qiymatiga nisbati nisbiy xatolik deb ataladi va u foizlarda olinadi, ya`ni
• ε= (Δa o`rt/ao`rt)*100%

• E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT