Лаборатория ишлари 1-лаборатория иши

Бўшатиш. Бу усулдан тобланган пўлат заготовкаларни ички зўриқиш кучланишларидан холи этиш билан қаттиқлиги сақланган ҳолда, қовушоқлигини кўтариш мақсадида фойдаланилади. Тобланган пўлат заготовкаларни бўшатишдан кутил­ган мақсадларга кўра бўшатишни тубандаги тартибларда олиб борилади.
Паст температурали бўшатиш. Бу бўшатишдан мақсад тобланган, масалан, кескичлар ёки ўлчов асбобларини ички зўриқиш кучланишларидан холи этиб қаттиқлиги сақланган холда қовушоқлигини кўтаришдир. Бунинг учун тобланган пўлат 150–250°С хароратгача қиздирилиб шу хароратда маълум вақтга сақланади, кейин секин совитилади.
Бунда бўшатилган мартенсит тузилма олинади. Ўртача температурали бўшатиш. Бу бўшатишдан мақсад тобланган, масалан, пружина, штампларни ички зўриқиш куч­ланишларидан ҳоли этиб, қовушоқлигини кўтариш ва троостит тузилма олишдир. Бунинг учун тобланган пўлат заготовкалар 350–500°С хароратгача қиздирилиб, шу хароратда маълум вақт сақланадида, кейин секин совитилади.
Юқори температурали бўшатиш. Бундан бўшатиш тоблан­ган конструкцион пўлатлардан тайёрлаётган деталлар қовушоқлигини ва пластиклигини кўтариб, сорбит тузилма олиш мақсадида ўтказилади. Бунинг учун тобланган пўлат заготов­ка 500–650°С хароратгача қиздирилиб, шу хароратда маълум вақт сақланади ва секин совитилади (2-расм).



Фойдаланиладиган материал, ускуна, мослама ва ўлчов асбоблари. Лаборатория ишини бажаришда 800–1500°С харорат берадиган термоэлектрик перометрли муфель электр печидан, Бринелл ва Роквелл асбоблари, совитгич муҳитли идиш, қисқичлар ва чизғичлардан фойдаланилади.
Ишни бажариш тартиби:

1. 
   Берилган аниқ маркали пўлат заготовкаларнинг шакли, ўлчамлари, қаттиқлиги аниқланади.
   
2. 
   Қайси термик ишлаш ўтказилишига кўра термик ишлаш тартиблари (қиздириш тезлиги, ҳарорати, шу хароратда тутиш вақти ва совитиш тезлиги) белгиланади.
   
3. 
   Зарур печ ва совитиш тезлигини таъминловчи совитгичли идиш олинади.
   
4. 
   Белгиланган тартибда заготовкалар термик ишланади
   
5. 
   Термик ишланган заготовкалар каттиқлиги ТК ёки ТШ асбобда ўлчанади.
   

Олинган натижалар асосида 1-жадвал тўлдирилади.