Laboratoriya ishi. Shishaning nur sindirish ko'rsatkichini aniqlash

Laboratoriya ishi. SHISHANING NUR SINDIRISH KO'RSATKICHINI ANIQLASH

• Kerakli asboblar: Ikki tomoni parallel,qalinligi 1 sm atrofida bo'lgan shisha plastina, ignalar, oq qog'oz, penoplast, ixtiyoriy yorug'lik manbai, chizg'ich.transportir

ISHNING MADSADI

• O`QUVCHILARNI SHISHANING NUR SINDIRISH KO'RSATKICHINI ANIQLASHGA O`RGATISH

Nazariy qism

•  Yoruglikning bir muhitdam ikkinchi muhitga, masalan, suvdan havoga o`tganda sinishini biz tabiatda ko`p uchratamiz. Tiniq suvga botirilgan tayoqchaning qismi go`yo sinib qolgandek ko`rinishi, suv ostida yotgan buyumning haqiqiy o`rnidan siljigan holda ko`rinishi va boshqalarni eslaylik. Bularga yoruglikning muhitdan muhitga o`tishida sinish hodisasi sababchidir. Yoruglikning sinish qonuni quyidagicha tariflanadi:Tushuvchi va singan nurlar ikki muhit chegarasiga nurning tushish nuqtasi orqali o`tkazilgan perpendikulyar bilan bir tekislikda yotib, tushish burchagi sinusining sinish burchagi sinusiga nisbati berilgan ikki muhit uchun o`zgarmas kattalikdi

Yorug’lik o`zi tarqala oladigan shaffof muhitlarda turlicha tezlikda tarqaladi. Demak ikki muhit chegarasida o`z yo`nalishini ham o`zgartiradi (33- rasm)

Hayotiy tajribalardan misollar

Fizik fokus

Ish bajarish tartibi

1. S manbani yoqib, uning yo'liga tirqishli to'siqni shunday joylashtiringki, to'siq ortida in-gichka dastali nur hosil bo'lsin. Nur yo'lini stol ustiga chiziq tor-tish orqali belgilang. 2. Nur dastasi yo'liga uchburchakli shisha prizmani 57-rasmda ko'rsatilgandek joylashtiring. Priz-maning yuqori uchidagi a bur-chakni yozib oling (bu burchak prizmaga yozilgan bo'ladi).

3.Prizma qo'yilganda nur dastasi О nuqtada sinadi va o'z yo'lini o'zgartirib, у burchakka buriladi. Nurning singan yo'lini ignalar bilan belgilang va у burchakni transportir bilan o'lchang.
4.Nur sindirish ko'rsatkichi n bo'lgan shisha prizmadan havoga o'tish holati uchun yorug'likning sinish qonunini quyidagicha ifodalash mumkin:
bunda a - shisha va havo chegarasiga nurning tushish burchagi bo'lib, uning kattaligi prizmaning yuqorigi burchagiga teng. a va у ning o'lchangan qiymatini (2) formulaga qo'yib, berilgan shisha-ning nur sindirish ko'rsatkichini aniqlang.
5.Shisha prizmani manbadan turli uzoqlikka qo'yib, tajribani uch marta takrorlang. Har bir holat uchun burchakni o'lchang va shishaning nur sindirish ko'rsatkichini aniqlang.
6.O'tkazilgan uchta tajribadan olingan natijalar asosida shishaning nur sindirish ko'rsatkichining o'rtacha qiymati nTajriba jarayonidagi o'lchash va hisoblash natijalarini 12-jad-valga yozing.
1.Tajribadagi yorug’lik nurining yo`lini tahlil qiling, tushish va sinish burchaklarini ko`rsating.
2.Tajriba jarayoni va natijalarni tahlil qiling.