Laboratoriya ishi d-triggerlarni tadqiq etish

---

6-LABORATORIYA ISHI
D-TRIGGERLARNI TADQIQ ETISH 
Ishdan maqsad: 
 
Asosiy sinxron D-trigger sxemalari bilan tanishish, turli xil rejimlarda 
triggerning mantiqiy ishlashini tadqiq etish К555ТМ2 mikrosxemasi yordamida ish 
bajariladi. 
Qisqacha ko‘rsatmalar 
D-trigger, yoki kutish triggeri (Delay-kutish), bitta axborot kirishi D va takt 
kirish С dan iborat, ikkita chiqish Q va 
Q
̅
(ixtiyoriy biri ishtirok etmasligi mumkin). 
D trigger sxemasi (6.1. rasm) RST- invertorli trigger sxemasidan farq qiladi, S va R 
kirishlari oralig‘iga qo‘shilgan. Endi R va S kirishlaridagi aniqlanmaganlik holati 
istesno qilinadi, holbuki invertor R kirishidagi signalni S deb qabul qiladi. 
a) b) 
6.1. rasm. Sinxron D-trigger mantiqiy sxemasi (а) va uning shartli grafik 
belgilanishi (b) 
Sinxron D-triggerning boshqa varianti, shuningdek RST-triggerining chiqish 
elementidagi 1ni axborot kirishidagi 2 bilan ulash orqali hosil qilish mumkin. Sxema 
musbat mantiqda ishlaydi. 

---

6.2. rasm Sinxron D-trigger mantiqiy sxemasi (minimallashtirilgan variant) 
Taktli impulslar mavjud emasligida (С=0), D kirishidagi signalga bog‘liq 
bo‘lmagan holda trigger o‘zining avvalgi holatini saqlaydi. Taktli impuls berilganda 
(С=1) asosiy RS-trigger устанавливается в то состояние (chiqish Q), которое 
было предварительно установлено на D kirishiga o‘rnatilgan. Во время действия 
тактового импульса информация на входе D не должна изменяться. Sinxron D-
trigger mantiqiy tenglama quyidagiha yoziladi: 
Q
n+1=
C·D+Q
n
·D+Q
n
·
с
̅
Minimizatsiyalashgan mantiqiy tenglama quyidagicha: 
Q
n+1
=C∙D+Q
n
·
с
̅
t
n 
momentidagi triggerning kirish va chiqish holatlarini xarakterlaydi(ishlashdan 
oldin) va t
n+1
(vaqt momentida (ishlagandan keyin). 
Sinxron D-trigger mantiqiy ishlashini holatlatlar jadvalidagi (6.1-jadval) 
jadval 6.1. 
Kirishlar 
t
n 
Chiqishlar t
n+1
D 
C 
Q 

---

Shunday qilib, D-trigger chiqishidagi holati t
n+1
keyingi vaqt intervali 
kirishidagi signalning t
n
avvalgi vaqt intervali bilan mos keladi. D kirishiga qabul 
qilinadigan signal kutish joyiga ega. Shuning uchun sinxron D-triggerni kutish 
triggeri ham deyiladi. Haqiqattan ham, agar С=1 va D=1, unda element 1 ochiladi 
va triggerning C kirishiga signal qabul qilinadi, uning holatini «1»ga o‘zgartirgan 
holda, ya’ni.Q=1. Agar C=1, а D=0, 2-element ochiladi va R trigger kirishiga signal 
qabul qilinadi, «0» holatiga o‘zgartiriladi, ya’ni Q=0. 
6.3 rasmida К155 ЛА3 mikrosxemasini sinxron D-trigger sifatida yig‘ilgan sxemasi. 
6.3 rasm. К155 ЛА3 mikrosxemasini sinxron D-trigger sifatida yig‘ilgan sxemasi. 
Topshiriq va ishning bajarilish tartibi 
0 
0 
Qn 
1 
0 
Qn 
0 
1 
0 
1 
1 
1 

---

1. 6.2. rasmidan foydalangan holda 2 HAM-EMAS mantiqiy elementi asosida 
trigger sxemasini yig‘ing;
2. Holat indikatorini (raqamli voltmetr) Q chiqishiga ulang; 
3. Jadvalga asoslangan holda trigger mantiqiy ishini tadqiq eting, «1» va «0» 
qiymatlarini bering ( «1» =U
1
=3,6 V «0»= U
0
=0,4V). 
Hisobot tarkibi 
Hisobotda o‘lchanish sxemasi, o‘zaro asosiy analitik nisbatlar, mantiqiy 
tengsizliklar, holatlar jadvali, elementlarning asosiy prinsipial sxemalari keltirilishi 
kerak. Tekshirish natijalari izohlab berilishi kerak. 
Nazorat savollari 
1.Sinxron D- trigger va RST-trigger farqini tushintirib bering. 
2.D-trigger kirishlari klasiffikasiyasini aytib bering. 
3.HAM-EMAS ME asosida D-trigger sxemasini yig‘ib bering.