Laboratoriya ishi №2 Mavzu: Oqava suvlardan namuna olish usullarini o’rganish. Ishdan maqsad

1.4 Namuna olish usuli. 
Oqava suvlardan namunani turli usullarda olish mumkin. 
Bunda tadqiqot qilinayotgan oqava suvning kimyoviy tarkibini saqlagan xolda va 
bundan tashqari namuna olish jarayonida boshqa elementlar bilan qo’shilib 
ketmasligini (mexanik aralashmalar, namuna olish uskunasida qolib ketgan 
birikmalar, namuna olish uskunalarining devorlarida korroziya bo’lmaganligi va 
boshqa birikmalarlarning yutilmaganligini) e’tiborga olish kerak. Namuna olish 
jarayonida havo bilan aralashib oson o’zgaruvchan hususiyatga ega bo’lgan 
birikmalar bilan namuna olishda tavsiya qilmaydi. Masalan: oqova suv tarkibida 
erigan gazlarni temir oksid va xakozalarni. Bunday eritmalari bor tarkibli oqava 
suvlardan namuna olish uchun nasadkali shisha idishlardan foydalaniladi. Nasadka 
rezina qopqoqdan tarkib topgan bo’lib, unga 2 ta shisha trupka mahkamlanadi. 
Trupkalarning birisi shisha idishning eng pastki qismigacha joylashtiriladi. Idishni 
namuna olayotgan suvdan olib suv solinadigan shisha idishning hajmini 
1/3qismidan olib uzun naychali trupkaga quyilib olinadi. Namuna olish uchun 
idishlar oqava suv tarkibidagi moddalarga kimyoviy moddalarga nisbatan barqaror 
bo’lishi kerak.
1.5. Namuna saqlash uchun idishlar. 
Olingan namunalarni saqlash uchun og’zi 
mahkam yopiladigan shisha yoki politelen idishlardan foydalaniladi. Idishlarning 
og’zini mahkamlashda rezina qopqoqlaridan ham foydalanish mumkin. Shisha 
idishlarga 
namuna 
solishdan 
oldin 
xrom 
aralashmalari 
bilan 
yuvilib 
moysizlantiriladi. Kislotalardan tozalanadi va bug’latib saqlab quyiladi. Politelen 
idishlar atseton bilan chayiladi. Vodoprovod suvini xlorid kislota bilan 1/1 
nisbatda aralashtirib yuviladi va yuvilgandan keyin distillangan suv bilan chayqab 
tashlanadi. Oqava suvning KBT va XBT aniqlash uchun faqatgina shisha 
idishlardan foydalaniladi. Shisha idishlarga berkitilgan qopqoqlarni oldin 

---

distillangan suvda qaynatilib keyin 20-30 daqiqa ichida 5%-li xlorid kislota 
eritmasida, undan keyin esa natriy gidroksidning 20%-li eritmasida yuviladi. 
Barcha ishlar amalga oshirilib bo’lganidan keyin qopqoqlar yana bir bor 
distillangan suvda yuviladi. Xar bir qopqoqni nomeri quyidagilar bilan ko’rsatilishi 
shart: a) shisha nomeri; b) oqava suv turi; v) namuna olingan joyi; g) namuna 
olgan kuni va vaqti; d) namuna olish usuli; e) namunalar turi (oddiy va 
aralashgan); j) namuna olish davomiyligi.