Laboratoriya ishi №13. Mavzu: Tizim va qo’shimcha paketlarni o’rnatish va sozlash Ishdan maqsad

Nazorat savollari 
1.
RAID-ni tekshirish qanday bo’ladi 
2.
Mdadm CLI-dan foydalanish qanday? 
 
Topshiriqlar 
1.
Ubuntu serverni ishga tushirish 
2.
Dasturiy ta’minotni o’rnatish 
3.
Olingan natijalarni taxlil qilish 

---

Laboratoriya ishi №15.
Mavzu:
Tizim xavfsizligini ta’minlash 
Ishdan maqsad:
Antivirus dasturlarini o’rnatish va sozlash, masofadan boshqarish 
dasturlari bilan tanishish va ishlash malakasini egallash. 
 
Nazariy qism:
Antivirus dasturlarini o‘rnatish va sozlash.
Kompyuter virusi - bu maxsus yozilgan programma bo`lib, u boshqa 
programmalarga qo`shilishi (ya'ni uni zaharlashi) mumkin. Linux operatsion tizimi 
axborot havfsizligi bo’yicha dunyodagi eng ishonchli operatsion tizimlardan biri 
hisoblanadi.
Hozirgi kunda linux operatsion tizimi mavjud bo’lgan kompyuterlar windows 
operatsion tizimi mavjud bo’lgan kompyuterlarga o’zaro tez tez ulanishi natijasida 
windows opertatsion tizimida ishlovchi viruslar linux operatsion tizimiga o’tadi.
Quydagi rasmda ro’yxati keltirilgan. 
Natija linux uchun juda yaxshi bo’ldi, chunki windows operatsion tizimi 85% 
havli obektlarni o’tkazib yuboradi lunux esa 75% ishonchli ekani isbotlanadi. 
Shu sababli ham hozirgi kunda lunux operatsion tizimidan foydalanuvchilar soni 80 
miliyondan oritiq, shuningdek 50% dan ortiq web serverlar ham linux operatsion 
tizimi bilan ishlaydi.
So’ngi yillarda linux uchun bir nechta antivrus dasturlari ishlab chiqildi misol 
uchun AV-TEST, ESET NOD32, KASPERISKY, SOPHOS, AVAST, ClamAV, F-
SECURE, Escan, G DATE va boshqalar. Bularni barchasini internet orqali linux 
operatsion tizimiga o’rnatishingiz mumkin. Buning uchun brauzerga kerakili 
antivirus nomini yozsangiz bas. Quydagi 2-rasmda bizga tanish linux operatsion 
tizimi uchun mo’ljallangan ESET NOD32 opertsion tizimi keltirilgan. 
2. Antivirusni o’rnatish va sozlash.
Yuqorida biz linux operatsion tizimi uchun maxsus ishlab chiqarilgan ativiruslar 
haqida tanishgan edik, endi biz uni operatsion tizimga o’rnatishni ko’rib chiqamiz. 
Buning uchun operatsion tizim o’rnatilganda o’zida maxsus joylashgan software 
center ya’ni (internet magazin) ga kiramiz. Quydagi rasimda keltirilgan.
Amaliy qism
: 
Bizga antivirus dasturi kerak bo’lgani uchun yuqorida ko’rsatilgan izlash 
bo’limi orqali antivirusni topishimiz mumkin.
Quydagi rasmda antivirus dasturlarini ro’yxati keltirilgan.
Yuqoridagi oynada ko’rsatilgan havsizlik tizimlarini hohlaganimizni 
tanlaymiz. 

---

Misol uchun ClamTk. Ushbu antivirus dasturi juda sodda bo’lib 
foydalanuvchilar tomonidan uncha ko’p muammoga duch kelinmaydi. Ushbu 
dasturni ruscha hamda ingilizcha versiyalari ham mavjud bo’lib albatta buni 
Ubuntuda o’rnatib ishlatib ko’rnishni tavsiya etiladi. Biz ham yuqoridagi oynadan 
ClamTkni ruscha versiyasini topib install buyrug’ini tanlaymiz so’ng operatsion 
tizim orqali avtomatik tarizda o’rnatish jarayoni boshlanadi. O’rnatish jarayoni 
tugagandan so’ng Ubuntu ishchi stoli menular satrida dasturni maxsus belgisi 
namayon bo’ladi. Quydagi rasimda keltirilgan. 
Dastur linux operatsion tizimga muofaqiyatli o’rnatilganini tekshirish uchun 
softeare center ga kirib installed menusiga kiriladi. Ushbu menuda operatsion 
tizimaga o’rnatilgan dasturlar ro’yxati chiqadi. Quydagi rasimda ko’rsatilgan.