Lаborаtoriya ishI №1

---

LАBORАTORIYa IShI № 1. 
 
Аnorganik birikmalarning asosiy sinflari. 
Ishning maqsadi:
Аnorganik birikmalarning asosiy sinflari: oksidlar, 
kislotalar, asoslar va tuzlarning olinishi bilan tanishish.
Tajriba № 1.
Magniy oksidining olinishi. 
Chinni kosachaga 0,5g. magniy metalidan soling va unga yalliqlangan 
choʼpni tuting. Magniyning yonishining kuzating va reaktsiya tenglamasini 
yozing. Xosil boʼlgan magniy oksidini suvda eritib, 1-2 tomchi fenolftalein 
tomizing va reaktsiya muxitini aniqlang. 
Magniy oksidining suv bilan reaktsiya tenglamasini yozib, xosil 
boʼlgan moddalarni anorganik birikmalarning qaysi sinfiga kirishini aniqlang. 
Tajriba № 2.
Karbonat angidrid gazining (СO
2
) olinishi va uning suv 
bilan oʼzaro taʼsiri.
Probirkaning 1/3 qismiga suv solib, uning ustiga 2-3 tomchi lakmus 
tomizing. Soʼngra Kipp apparati orqali karbonat angidrid gazini yuboring. 
Karbonat angidrid gazining xosil boʼlish reaktsiyasini yozing. Xosil boʼlgan 
eritmaning rangini kuzating va reaktsiya tenglamasini yozing. 
Tajriba № 3.
Аsoslarning olinishi va xossalari.
Probirkaga mis sulfat, alyuminiy sulfat, xrom xlorid va xokazo 
tuzlarning eritmalaridan solib, ustiga bir necha tomchi natriy gidrooksididan 
tomizing. Reaktsiya tenglamasini yozing va xosil boʼlgan choʼkmaning 
rangini kuzating. Xosil boʼlgan choʼkmani ikkiga boʼlib, birinchisiga xlorid 
kislota, ikkinchisiga natriy ishqori eritmasidan tomizing. Reaktsiyaning 
borishini kuzating. Reaktsiya tenglamasini yozing. Bu moddalar anorganik 
birikmalarning qaysi sinfiga kiradi? 
Tajriba № 4.
Tuzning olinishi. 
a) Oʼrta tuzlarning olinishi. 
Ikkita probirka olib, bariy gidrooksid eritmasidan soling. Birinchi 
probirkaga natriy xlorid, ikkinchisiga magniy sulfat eritmasidan quying, 
moddalarning reaktsiya tenglamasini tuzing. 
b) Nordon tuzlarning olinishi. 
Probirkaning 1/2 qismiga kalqtsiy gidrooksid eritmasidan solib, Kipp 
apparati orqali choʼkma xosil boʼlguncha uglerod IV – oksidi gazini 
yuboring. Oʼrta tuz xosil boʼlish reaktsiyasini yozing. Soʼngra choʼkma 

---

yoʼqolguncha uglerod IV- oksidi yuboring. Oʼrta tuzlarning nordon tuzga 
aylanish tenglamasini yozing. 
v) Аsosli tuzlarning olinishi. 
Probirkaga 5-6 tomchi kobalqt xlorid eritmasidan tomizing, ustiga 
natriy ishkori eritmasidan soling. Xosil boʼlgan choʼkmaning rangini 
kuzating. Reaktsiya tenglamasini yozing. 
Ikkita probirkaga mis kuporosini 1n eritmasidan 10 tomchi quying va 
unga soda Na
2
CO
3
ning 1n eritmasidan 10 tomchi quying, gaz ajralishini 
kuzating. Qanday gaz ajraladi? Rektsiya tenglamasini yozing. 
 
Sаvollаr vа mаsаlаlаr. 
1.
Quyidagi kislotalarning angidridlari formulalarini toping: H
2
SO
3
, 
H
3
PO
3
, HMnO
4
. 
2.
Аmfoter oksid deb nimaga aytiladi? Misol keltiring. 
3.
Xlorid kislota quyidagi moddalarning qaysilari bilan reaktsiyaga 
kirishadi? N
2
O
5
, Zn(OH)
2
, CaO, AsNO
3
, H
3
PO
4
.
4.
H
3
PO
4
va HNO
3
kislota formulasini grafik tarzda ifodalang. 
5.
Quyidagi tuzlarning qaysi biri nordon tuz: Ni(NO
3
)
2
, NaHCO
3
, 
Al
2
(SO
4
)
3
, NaCl.