Laboratoriya ishi №1 Analitik kimyo laboratoriyasida ishlash texnika xavfsizlik koidalari

3. Kaliy sianid bilan boradigan reaksiyalar.

Kaliy sianid Cd²⁺ ioni bilan o‘zaro ta’sirlashib, dastlab ok amorf cho‘kma Cd(CN)₂ ni xosil kiladi, bu cho‘kma darxol ortikcha mikdordagi reaktivda erib, [Cd(CN)₄]^2- kompleks ionini beradi.

Cd²⁺ + 2CN^- = Cd(CN)₂↓

Cd(CN)₂↓ + 2CN^- = [Cd(CN)₄]^2-

Kadmiy sianid kompleksi kisman Cd²⁺ va CN^- ionlarga dissotsilanadi (K_bekaror = 7,8 * 10¹⁸). Bunda eritmadagi Cd²⁺ ionlarining konsentratsiyasi H₂S ta’sirida xosil bo‘ladigan CdS ning eruvchanlik ko‘paytmasini oshirib, uning cho‘kmaga tushirish uchun etarli.

Mis kompleksi kadmiy sianid kompleksiga karaganda juda barkaror (K_bekaror =5*10^-31) bo‘lib, H₂S ta’sirida parchalanmaydi. Bu esa analiz vaktida Cd²⁺ ionlarini Cu²⁺ ionlaridan ajratmasdan turib topishga imkon beradi. SHuning uchun mis va kadmiyning ammiakli komplekslari aralashmasiga [Cu(NH₃)₄]²⁺ ionining ko‘k rangi yo‘kolguncha KCN eritmasidan ko‘shiladi, rang yo‘kolgandan keyin yana shu reaktivdan 2 – 3 tomchi ko‘shiladi, [Cu(NH₃)₄]²⁺ kompleks ancha barkaror bo‘lgan [Cu(SN)₄]^2- kompleksga aylanadi. Agar KCN ko‘shilgandan keyin eritmaga H₂S yuborilsa, eritmada Cd²⁺ ionlar bo‘lgani uchun xarakterli sarik cho‘kma CdS xosil bo‘ladi.

Reaksiya kilib ko‘rilayotganda KCN ning kuchli zaxar ekanligini esda tutish kerak. U bilan ishlayotganda juda extiyot bo‘lish zarur. KCN ni kislotali eritmalarga ta’sir ettirmaslik kerak, chunki bunda uchuvchan va juda kuchli zaxar bo‘lgan sianid kislota HCN xosil bo‘ladi. Sianidlar bilan tajriba kilingandan keyin kolgan eritmalarni mo‘rili shkaf ostidagi rakovinaga (yoki shisha idishga) ko‘yib ko‘yish kerak.