Laboratoriya ishi № Mavzu: Kesish jarayonidagi issiqlik miqdorini kalorimetrik usulda aniqlash

Laboratoriya ishi № 3.

Mavzu: Kesish jarayonidagi issiqlik miqdorini kalorimetrik usulda aniqlash.

1. Ishdan maqsad: Tokarlik ishlov berishda kesish haroratiga kesish tezligi V, kesish chuqurligi t, surish miqdori S ni ta’sir etishini tekshirish.
2. Kerakli asboblar, o‘lchov asboblari, jihozlar va materiallar:
2.1. Jihozlar:1K62 modeldagi tokarlik vintqirqish dastgohi.
2.2. O‘lchov asboblari va anjomlari:
a) qirindi, qirindi haroratini o‘lchash uchun kalorimetr.
b) simobli termometr.
v) qirindi massasini aniqlash uchun tarozi.
2.3. Kesuvchi asboblar: tokarlik yo‘nuvchi keskich T15K6.
2.4. Ishlov beriladigan material: cho‘yan, po‘lat, alyuminiy.


3. Ishni bajarish uchun kerakli bo‘lgan
ma’lumotlar va ko‘rsatmalar.
Metallarga kesib ishlov berish jarayonida hosil bo‘ladigan issiqlik miqdori metallarni kesish uchun sarflangan ishga bog‘liq bo‘ladi.
Kesish jarayonida issiqlik hosil bo‘lishining asosiy manbai qirindining kesuvchi asbobning oldingi yuzasiga ishqalanishi (1), plastik deformatsiya (2), kesuvchi asbob ketingi yuzasining zagotovkaga ishqalanishi (3).


3.1 – rasm. Kesish jarayonida issiqlikni hosil qiluvchi elementlar.
Kesish vaqtida chiqadigan issiqlik qirindi, kesuvchi asbob, yo‘nilayotgan zagotovka va atrof – muhitga tarqaladi. Kesish vaqtida hosil bo‘ladigan issiqlikning umumiy miqdorini quyidagi formula asosida hisoblab topish mumkin

bu yerda R_z – kesish kuchi, N; V – kesish tezligi, m/min; 4190 – ishning issiqlik ekvivalenti.
Tokarlik dastgohlarida yo‘nishda kesish tezligi va kesish qalinligiga qarab, ish jarayonidagi issiqlik miqdorining 50 – 86% i qirindiga, 10 – 40% i kaskichga, 3 – 9% i yo‘nilayotgan zagotovkaga o‘tadi, issiqlikning 1% i atrof – muhitga tarqaladi. Yuqori tezlik bilan ishlov berishda issiqlikning 90 % i qirindiga o‘tib ketadi.
Kesish jarayonida ajralib chiqadigan issiqlik kesuvchi asbobning yemirilishiga, turg‘unlikning buzilishiga, yo‘nilgan yuza sifatiga va boshqalarga katta ta’sir ko‘rsatadi.
Metallarni kesishda issiqlik hosil bo‘lishini tekshirish usullaridan biri kalorimetrik usul hisoblanadi. Bu usul kesish jarayonida ajraladigan qirindini, kesuvchi asbobni va ishlov beriladigan detalning o‘rtacha haroratini aniqlash uchun qo‘llaniladi. Kalorimetrik qurilma 3.2 – rasmda ko‘rsatilgan.