Laboratoriya ishi №. 3 Mavzu: Qovushqoq bitumga ignaning botish chuqurligini aniqlash

Laboratoriya ishi № .3
Mavzu: Qovushqoq bitumga ignaning botish chuqurligini aniqlash.
Tashqi kuch ta’sirida zarralari surilishiga suyuq muhitning qarshilik ko’rsatish xossasi qovushqoqlik deb ataladi.
Bitumning qovushqoqligi penetrometr ignasining botish chuqurligi bilan aniqlanadi. Asbobdagi har bir gradus ignaning bitumga 0,1 mm ga botganligini ko’rsatadi.
Penetrometr ignasining +25 ⁰S haroratda bitumga botishi, standart ko’rsatkichda P₂₅ bilan va 0 ⁰S haroratda esa P₀ bilan belgilanadi. Yo’l qurilishida ishlatiladigan qovushqoq bitumlar uchun bu ko’rsatkich 25 ⁰S da 41-200 oralig’ida, 0 ⁰S da esa 5 dan kam bo’lmasligi kerak.

1.1.-rasm. Penetrometr asbobi 1 – ustun; 2 – tsiferblat; 3 – pusk knopkasi; 4 – tsiferblat strelkasini harakatlantiruvchi sterjen; 5 – harakatlanuvchi ignali sterjen; 6 – po’lat idish; 7 – taglik; 8 – stolcha.

Kerakli jihozlar:

Penetrometr asbobi, bitum, metall idish, termometr, suv hammomi, sekundomer, 0.7 mm li elak, byuks: d=55 mm h=45 mm.

Sinovga tayyorlash:
Bitum +150 ⁰S haroratda qizdirib, doimiy ravishda aralashtirib turish yo’li bilan suvsizlantiriladi. So’ngra № 0,7 mm elakdan o’tkaziladi va yuqori qirrasiga 5 mm yetkazmay byuksga quyiladi va havo pufakchalari yo’qolguncha aralashtiriladi. Bitum byuks bilan birgalikda suvli hammomda 60-75 minut davomida harorati 25 ⁰S va 0 ⁰S haroratgacha sovutiladi.


Sinov o’tkazish:
Tayyor bo’lgan bitum namunasi byuks bilan birgalikda hajmi kamida 0,5 litrli suv to’ldirilgan boshqa idishga qo’yiladi. Suvning harorati 25 ⁰S va 0 ⁰S bo’lishi kerak. Suvli idish asbob stolchasiga qo’yiladi va ignaning uchi bitum yuzasiga tegar-tegmas qilib o’rnatiladi va strelka nolga qo’yiladi.
Suvning harorati 25 ⁰S bo’lganda unga qo’yilgan yuk ignaning og’irligi bilan birgalikda 100 g, ignaning botish vaqti 5 sekund bo’lishi kerak. Suvning harorati 0 ⁰S bo’lganda esa unga qo’yilgan yuk ignaning og’irligi bilan birgalikda 200 g, ignaning botish vaqti 60 sekund bo’lishi kerak.
Natijalar shkaladagi ko’rsatkichlardan olinadi. Aniqlashlar bitum yuzasining turli nuqtalarida 3 marta takrorlanadi. Bunda nuqtalar orasi va idish chekkasidan 10 mm bo’lishi keark. Igna qayta botirilayotganda benzin bilan artib tozalanadi. Ignani botish chuqurligi deb (mm ning o’ndan bir ulushida o’lchanadi) 3 marta takrorlangan natijaning o’rtacha olinganiga aytiladi.