L. S. Karieva makroiqtisodiyot

5.5.1 - rasm. Real pul vositalari zaxirasi taklifi grafigi 

---

96 
Narxlar darajasini ham barqaror deb qabul qilamiz. Bu holatda real pul taklifi 
M*/P* ga teng va grafikda Ms to‛g‛ri chiziq ko‛rinishiga ega bo‛ladi.
Pul talabi berilgan daromad darajasida foiz stavkasiga teskari proportsional 
egri chiziq ko‛rinishiga ega. Muvozanat nuqtasida pul talabi va taklifi o‛zaro teng, 
(5.5.2- rasm).
O‛zgarib turuvchi foiz stavkasi pul bozorini muvozanatda ushlab turadi. Foiz 
stavkasining o‛zgarishi natijasida iqtisodiy agentlar o‛z aktivlari tarkibini 
o‛zgartirgani tufayli pul bozorida muvozanatga erishish uchun vaziyatga ta’sir etib 
uni o‛zgartirish zarur va mumkindir. 
 
5.5.2- rasm. Pul bozorida muvozanat modeli
Agar R juda yuqori bo‛lsa, pul taklifi unga bo‛lgan talabdan yuqori bo‛ladi. 
Iqtisodiy agentlar o‛zlarida to‛planib qolgan ortiqcha naqd pullarni aktsiya va 
obligatsiyalarga aylantirib, ulardan qutilishga intilishadi.
Yuqori foiz stavkasi, ta’kidlanganidek, obligatsiyalar kursining pastroq 
darajasiga mos keladi. Shu sababli, arzon obligatsiyalarni (kelajakda foiz stavkasi 
pasayishi oqibatida ular kursi o‛sishini ko‛zda tutib) sotib olish foydali bo‛ladi.
Banklar, Ms> Md bo‛lgani uchun foiz stavkasini pasaytira boshlaydi. Asta-
sekin iqtisodiy agentlar o‛z avtivlari tarkibini o‛zgartirishi va banklar tomonidan 
foiz stavkasining o‛zgartirilishi oqibatida pul bozorida muvozanat tiklanadi. Foiz 
stavkasi pasayib ketgan holatda teskari jarayon ro‛y beradi. 

---

97 
Foiz stavkasi va pul massasi muvozanatli darajasining o‛zgarib turishi pul 
bozorining ekzogen o‛zgaruvchilari – daromadlar darajasi va pul taklifining 
o‛zgarishi natijasida ham ro‛y beradi. 
Grafik ko‛rinishda, bu, pul talabi va pul taklifi egri chiziqlarining siljishi 
sifatida namoyon bo‛ladi (5.5.3, 5.5.4 - rasmlar).