L-§. Milliy xavfsizlik taraqqiyot garovi

......................................................................  

2

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4-§.  Konstitutsiyada  jahon  konstitutsiyaviy

tajribalari  va  milliy  qadriyatlarning  aks  etishi.....................58

5-§.  Konstitutsiyaning  tuzilishi.......................................................62

6-§.  Konstitutsiyamizga  o'zgartirish  va

qo'shimchalar  kiritish  zarurati  va  tartibi..............................65

IKKINCHI  BO'LIM.  O'ZBEKISTON  RESPUBLIKASINING 

KONSTITUTSIYAVIY TUZUMI  PRINSIPLARI.............................72

IV  bob.  Davlat  suvereniteti  va  uning

konstitutsiyaviy  asoslari..................  ............................72

1-§.  Suverenitet  tushunchasi.......................................................... 72

2-§.  O'zbekiston  -   Respublika  shaklidagi  davlat........................ 76

3-§.  Davlat  va  fuqaro  munosabatlari............................................ 79

4-§.  Davlat  suverenitetining amaliy  ifodasi va  mamlakat 

chegarasi  hamda  hududining daxlsiz va  bo'linmasligi..............81

5-§.  Davlat  tili,  boshqa  millatlarning  tili,  urf-odatlari

va  an’analari  hurmat  qilinishi................................................. 83

6-§.  0 ‘ zbekistonning  davlat  ramzlari.  Poytaxti........................... 86

V  bob.  Xalq hokimiyatchiligining konstitutsiyaviy asoslari.... 90

1-§.  Hokimiyat  tizimida  davlat  hokimiyati................................... 90

2-§.  Davlat  hokimiyatining  manbai  va  davlat

hokimiyatini  amalga  oshirish.................................................. 92

3-§.  Davlat  hokimiyati  tizimining  bo'linishi  prinsipi.................. 95

4-§.  O'zbekiston  xalqi.  Xalqning jamiyat  va  davlat

hayotida  ishtiroki.  Xalq  nomidan  ish  olib  borish................. 98

5-§.  Siyosiy  institutlar,  mafkuralar  va  fikrlar  xilma-xilligi........102

6-§.  0 ‘zbekistonda  demokratiya  prinsiplari  va  shakllari..............104

7-§.  Davlat  o'z  faoliyatida  tayanadigan  prinsiplar.................... 107

VI  bob.  Konstitutsiya  va  qonunning  ustunligi.................... H0

1-§.  Konstitutsiya  va  qonunning  ustunligi  hamda

ularning tan  olinishi  va  bajarilishi  shartligi.......................1 Ю

2-§.  Barchaning  Konstitutsiya  va  qonunlarga  muvofiq

ish  ko'rishi  zarurligi..............................................................

3-§.  Konstitutsiya  normalarini  talqin  etish  va  uning  qonun 

hamda  boshqa  normativ  hujjatlar  bilan  munosabati......... U6

544

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

VII  bob.  Tashqi  siyosatning  konstitutsiyaviy  asoslari............. 119

1-§.  Tashqi  siyosat  yuritish  davlatning  muhim  vazifasi.............. 119

2-§.  O'zbekiston  -   xalqaro  munosabatlarning  to'la

huquqli  subyekti..................................................................J

2

i

3-§.  Tashqi  siyosat  prinsiplarining  Konstitutsiyada 

mustahkamlanishi...............................................................

123

4-§.  Ittifoqlar  tuzish,  hamdo'stliklarga  va  boshqa 

davlatlararo  tuzilmalarga  kirish......................................... 125

UCHINCHI  BO‘LIM.  INSON VA FUQAROLARNING ASOSIY 

HUQUQLARI,  ERKINLIKLARI  VA  BURCHLARI.................. 128

VIII bob.  Shaxs  va  fuqarolikka  taalluqli  umumiy

qoidalar.  F u q a rolik ........................................................ 128

1-§.  Shaxsning  huquqiy  maqomi...............................................128

2-§.  Fuqarolik  tushunchasi.  Yagona  fuqarolik..........................130

3-§.  Fuqarolikka  ega  bo'lish...................................................... 133

4-§.  Fuqarolikning  to'xtatilishi..................................................136

5-§.  Fuqarolarning  huquqlarini  himoya  qilish..........................138

6-§.  O'zbekistonda  chet  el  fuqarolari  va  fuqaroligi 

bo'lmagan  shaxslarning  huquqini  ta’minlash................... 141

7-§.  Fuqarolik  masalasi  bilan  shug'ullanuvchi

davlat  organlari................................................................... 142

IX.bob.  Fuqarolarning  shaxsiy  huquq  va  erkinliklari............146

1-§.  Shaxsiy  huquq  va  erkinliklar  tushunchasi........................146

2-§.  Yashash  huquqi.  Erkinlik  va  shaxsiy  daxlsizlik  huquqi.......   147

3-§.  Shaxsni  aybdor  deb  topish.  Sudda  himoya

bilan  ta’minlanish  huquqi...................................................150

4-§  Har  kimning sha’ni,  obro'siga  qilingan  tajovuzlar- 

dan,  shaxsiy  hayotiga  aralashishdan  himoyalanish 

va  turar joy  daxlsizligi  huquqi,  yozishma  va 

so'zlashuvlarni  sir  saqlanish  huquqi................................. 152

5-§.  Yashash  joyini  erkin  tanlash  huquqi................................. 153

6-§.  Fikrlash,  so'z,  e’tiqod  erkinligi.  Axborot  olish,

tarqatish,  hujjatlar  bilan  tanishish  huquqi....................... 154

7-§.  Vijdon  erkinligi.................................................................. ^

545

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

X   bob.  S iyosiy  h u q u q la r ................................................................ 160

1-§.  Siyosiy  huquqlar  tushunchasi............................................... 160

2-§.  Fuqarolarning  davlat  va  jamiyat  ishlarida

ishtirok  etish  huquqi..............................................................161

3-§.  Mitinglar,  yig'ilishlar  va  namoyishlarda

ishtirok  etish  huquqi..............................................................163

4-§.  Jamoat  birlashmalariga  birlashish  va  ommaviy 

harakatlarda  ishtirok  etish  huquqi....................................... 165

5-§.  Vakolatli  organlarga  murojaat  etish  huquqi...................... 166

XI  bob.  Iqtisodiy  va  ijtim oiy  h u q u q la r............... ...................... 169

1-§.  Iqtisodiy  va  ijtimoiy  huquqlar  tushunchasi........................ 169

2-§.  Mulkdor  bo'lish  huquqi......................................................... 170

3-§.  Mehnat  qilish  huquqi.  Majburiy  mehnatning taqiqlanishi...... 171

4-§.  Dam  olish  huquqi...................................................................173

5-§.  Ijtimoiy  ta’ minot  olish  huquqi..............................................174

6-§.  Tibbiy  xizmatdan  foydalanish  huquqi................................. 176

7-§.  Bilim  olish  huquqi..................................................................178

8-§.  Ilmiy  va  texnikaviy  ijod  erkinligi......................................... 181

XII  bob.  Huquq  va  erkinliklarning  k a fo la tla r i........................ 183

1-§.  Huquq  va  erkinliklar  kafolatlari  tizimi................................ 183

2-§.  Inson  huquqlari  va  erkinliklarini  ta’ minlashda

milliy  huquq  tizimining  o'm i................................................184

3-§.  Huquq va  erkinliklarning davlat  tomonidan  ta’minlanishi...... 186

4-§.  Huquq  va  erkinliklarni  sud  orqali  himoya  qilish.

Sudga  shikoyat  qilish  huquqi...............................................187

5-§.  Voyaga  yetmaganlar,  mehnatga  layoqatsizlar

va  yolg'iz  keksalarning  huquqlarini  himoya  qilish........... 189

6-§.  Xotin-qizlar  va  erkaklarning  teng  huquqliligi................... 191

XIII  bob.  Fuqarolarning  asosiy  b u rch la ri...............................194

1-§.  Asosiy  burchlar  tushunchasi................................................194

2-§.  Konstitutsiyada  belgilangan  burchlarni  bajarish.

Konstitutsiya  va  qonunlarga  rioya  etish............................ 19^

3-§.  Tarixiy,  ma’ naviy  va  madaniy  meroslarni 

avaylab-asrash........................................................................ 196

4-§.  Atrof tabiiy  muhitga  ehtiyotkorona  munosabatda  bo'lish....... 198

546

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

5-§.  Soliq  va  yig'imlarni  to'lash................................................

199

6-§.  O'zbekiston  Respublikasini  himoya  qilish  va

harbiy  xizmatni  o'tash........................................................200

TO‘ RTINCHI  BO'LIM.  JAMIYAT  VA  SHAXS........................... 203

XIV  bob.  Jam iyatning  iqtisodiy  n e g izla ri............ ................. 203

1-§.  Iqtisodiy  negiz  tushunchasi................................................203

2-§.  Mulk  shakllari,  ularning  teng  huquqliligi.........................205

3-§.  Xususiy  mulkning  daxlsizligi  va  davlat  tomonidan 

muhofaza  etilishi................................................................. 208

4-§.  Iqtisodiy  faoliyat,  tadbirkorlik va  mehnat  qilish  erkinligi........210

5-§.  Iste’molchilar  huquqlarining  ustunligi.............................. 214

6-§.  Mulkka  egalik  qilish  va  mulkdan  mahrum

qilish  asoslari.......................................................................215

7-§.  Umummilliy  boyliklar  va  ulardan  foydalanish

hamda  muhofaza  qilish....................................................... 217

XV.bob.  Jam oat  b irla sh m a la ri....................................................220

1-§.  Jamoat  birlashmalarining  tizimi,  turlari,  vazifasi............. 220

2-§.  Siyosiy  partiyalarning  hokimiyatni  amalga

oshirishdagi  ishtiroki.......................................................... 223

3-§.  Konstitutsiyaviy  tuzumga  qarshi  faoliyat

yurituvchi  birlashmalar  tuzishning  taqiqlanishi............... 227

4-§.  Davlat  va  jamoat  birlashmalari  munosabati..................... 229

5-§.  Kasaba  uyushmalarining jamoat  birlashmalari

tizimida  tutgan  o'rni,  vazifasi............................................ 232

6-§.  Davlat  va  diniy  tashkilotlar  munosabati...........................234

7-§.  Jamoat  birlashmalarining  faoliyatini  cheklash,

taqiqlab  qo'yish  va  tarqatib  yuborish................................ 237

XVI  bob. 

O ilaning  konstitutsiyaviy  asoslari 

240

1-§.  Oila  jamiyatning  asosiy  bo'g'ini....................................... 240

2-§.  Oilaning jamiyat  va  davlat  himoyasida  bo  lishi...............241

3-§.  Nikoh  tuzish  asoslari......................................................... 243

4-§.  Ota-onaning  farzandlar  oldidagi  majburiyati.................... 245

5-§.  Ota-onasizlarga  davlat  glamxo'rligi.................................. 247

6-§.  Voyaga  yetgan,  mehnatga  layoqatli

farzandlarning  ota-ona  oldidagi  majburiyati..................... 249

547

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

XVII  bob.  Omm aviy  axborot  v o s i t a l a r i .....................................251

1-§.  Jamiyat  hayotida  ommaviy  axborot  vositalarining  o'rni........251

2-§.  Ommaviy  axborot  vositalarining  erkinligi

va  qonunga  muvofiq  ishlashi................................................ 253

3-§.  Ommaviy  axborot  vositalarining  mas’ uliyati.....................255

4-§.  Ommaviy  axborot  vositalari  faoliyatida  senzuraga

yo'l  qo’yilmasligi.................................................................... 257

BESHINCHI  BO‘ LIM.  O'ZBEKISTONNING 

MA'MURIY-HUDUDIY  VA  DAVLAT  TUZILISHI 

259

XVIII  bob.  Davlatning  m a’ m uriy-hududiy  tu z ilis h i..............259

1-§.  Davlat  tuzilishi  shaklining  umumiy  tasnifi........................ 259

2-§.  0 ‘ zbekistonning  ma’ muriy-hududiy  tuzilishi.................... 261

3-§.  Ma’muriy-hududiy birliklarni  tashkil etish,  tugatish  tartibi.......262

4-§.  Shaharlarning  maqomi,  ularni  turkumlash........................ 265

XIX.bob.  Qoraqalpog'iston  R esp u b lik a si................................... 268

1-§.  Qoraqalpog'iston  Respublikasining  huquqiy  maqomi.......268

2-§.  O'zbekiston  va  Qoraqalpog‘iston  qonunlarining 

munosabati.............................................................................270

3-§.  Qoraqalpog'iston  Respublikasi  hududi  va

chegaralarini  o'zgartirish  tartibi.......................................... 272

4-§.  O'zbekiston  va  Qoraqalpog'iston  Respublikalarining

o'zaro  munosabati.  Nizolarni  hal  qilish  tartibi.................. 275

OLTINCHI  BO'LIM.  O'ZBEKISTONDA  DAVLAT 

HOKIMIYATINI  TASHKIL  E T IS H ................................................278

XX  bob.  Saylov  t iz im i....................................................................... 278

1-§.  Demokratik jamiyatda  saylovlarning  ahamiyati................ 278

2-§.  Saylov  tizimi  va  saylov  huquqi........................................... 281

3-§.  Fuqarolarning saylov  huquqi,  saylov  huquqi  prinsiplari...... 284

4-§.  Saylov  senzlari.  Saylovda  ishtirok  etmaslik

asoslari.  Saylovlarda  erkinlik................................................288

5-§.  Saylov jarayoni  va  unda  ishtirok  etuvchi  subyektlar.......292

6-§.  Saylov  o'tkazish  muddatlari  va  saylov 

kampaniyasining  boshlanganligini  e’lon  qilish.................. 297

7-§.  Saylovlarni  tashkil  qilish  va  o'tkazish............................... 299

548

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

8-§.  Saylovlarni  moliyalashtirish.  Bo'shab  qolgan

o'rinlarga  deputat  va  senatorlar  saylash........................... 310

9-§.  Deputat  va  senatorlarni  chaqirib  olish.............................. 312

XXI  bob.  0 ‘ zbekiston  Respublikasi  P rezid en ti.......................319

1-§.  O'zbekistonda  Prezidentlik  institutining vujudga

kelishi  va  rivojlanishi..........................................................319

2-§.  O'zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  hokimiyat 

tizimidagi  o ‘rni  (Prezident  maqomi)................................. 324

3-§.  O'zbekiston  Prezidentini  saylash  tartibi...........................329

4-§.  Prezidentning  vakolatlari................................................... 334

5-§.  Prezidentning  mas’uliyati................................................ 

341

6-§.  O'zbekiston  Prezidenti  faoliyatining  kafolatlari...............344

XXII  bob.  O'zbekiston  Respublikasining Oliy M ajlisi..............347

1-§.  O'zbekistonda  Parlamentning  vujudga  kelishi

va  parlament  islohotlari..................................................... 347

2-§.  Oliy  Majlisning  davlat  hokimiyati  tizimidagi

o'rni  va  vazifasi................................................................... 351

3-§.  Oliy  Majlisning  tarkibiy  tuzilishi  va  palatalarni

tashkil  etish  tartibi..............................................................354

4-§.  Oliy  Majlis  palatalarining  tashkiliy  faoliyati

shakli  va  ichki  tuzilishi...................................................... 362

5-§.  Oliy  Majlis  palatalarining vakolatlari............................... 371

6-§.  Qonunchilik jarayoni.......................................................... 377

7-§.  Deputatlar  va  senatorlaning  huquqiy  maqomi................. 386

8-§.  Deputatlarning  saylov  okruglaridagi  faoliyati.................. 395

XXIII  bob.  0 ‘ zbeksiton  Respublikasining

Vazirlar  M ahkam asi......................................................399

1-§.  Vazirlar  Mahkamasining  hokimiyat  tizimidagi  o'rni....... 399

2-§.  Vazirlar  Mahkamasini  shakllantirish  tartibi

va  uning  tarkibi................................................................. 403

3-§.  Vazirlar  Mahkamasining  vakolatlari........................ ........ 407

4-§.  Vazirlar  Mahkamasining boshqa  hokimiyat  tuzilmalari, 

organlar  va  tashkilotlar  bilan  munosabati........................ 411

5-§.  Bosh  vazirning vakolatlari................................................. 415

6-§.  Bosh  vazirni  vazifasidan  ozod  qilish.................................417

549

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

XXIV  bob.  M ah alliy  davlat  hokim iyati  asoslari 

421

1-§.  Mahalliy  davlat  organlari  tizimi.......................................... 421

2-§.  Mahalliy  davlat  hokimiyati  organlarining

vazifalari  va  vakolatlari.........................................................423

3-§.  Xalq  deputatlari  Kengashi  -   hokimiyatning

vakillik  organi.........................................................................427

4-§.  Xalq  deputatalari  mahalliy  kengashlarini

tashkil  etish  tartibi,  tarkibi,  faoliyat  shakli........................ 429

5-§.  Xalq  deputatlari  Kengashlari  deputatlarining

huquqiy  maqomi.................................................................... 433

6-§.  Mahalliy  ijroiya  hokimiyati  organlari.  Hokim  maqomi........ 436

7-§.  Hokimlarni  lavozimiga  tayinlash  va  lavozimidan

ozod  etish  tartibi....................................................................438

XXV  bob.  F u qarolarning  o 'z in i  o 'z i  bosh qarish

organlari  .............................................................................442

1-§.  O'zini  o'zi  boshqaruv  va  uning demokratik

jamiyatdagi  o'rni....................................................................442

2-§.  O'zini  o'zi  boshqarish  organlarining  vazifalari

va  vakolatlari......................................................................... 447

3-§.  Fuqarolar  yig'inini  tashkil  etish........................................... 461

4-§.  Fuqarolar  yig'ini  raisini  saylash.......................................... 465

5-§.  O'zini  o'zi  boshqarish  organlarining  davlat

organlari  bilan  o'zaro  munosabati.......................................472

XXVI bob.  0 ‘ zbekiston  Respublikasida  sud  hokim iyati.............. 483

1-§.  Sud  davlat  hokimiyatining  mustaqil  tarmog'i.

Sud-huquq  islohotlari............................................................ 483

2-§.  Sud  hokimiyatining  tizimi  va  vazifasi................................ 489

3-§.  Sudlarni  tashkil  qilish  tartibi................................................494

4-§.  Sudlar  faoliyatining  asosiy  prinsiplari................................. 498

XXVII  bob.  Prokuratura  o rg a n la ri...............................................505

1-§.  Prokuraturaning  davlat  organlari  tizimidagi  o'rni............ 505

2-§.  Sud-huquq  islohotlarining  prokuratura  organlari 

maqomiga  ta’siri....................................................................508

3-§.  Prokuratura  organlarining  vazifa  va  vakolatlari................511

4-§.  Prokuratura  organlarining  tizimi,  xodimlarni

lavozimga  tayinlash,  prokuratura  ishini  tashkil  qilish......516

550

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

XXVIII  bob.  M oliya  va  k red it.......................................................521

1-§.  0 ‘zbekistonning  moliya  va  pul-kredit  tizimi.....................521

2-§.  Davlat  budjeti  va  uning  tarkibiy  qismlari......................... 523

3-§.  O'zbekiston  Respublikasining  soliq  tizimi........................525

4-§.  O'zbekiston  Respublikasining  bank  tizimi........................528

5-§.  Moliya-bank  tizimini  barqaror  rivojlanishini  ta’imlash.....530

XIX  bob.  M udofaa  va  xavfsizlik.................................................. 533

1-§.  Milliy  xavfsizlik  -   taraqqiyot  garovi................................ 533

2-§.  Mudofaa  va  xavfsizlikni  ta’ minlashda

Qurolli  Kuchlarning  o'rni................................................... 536

3-§.  Qurolli  Kuchlarning  tuzilishi  va  Qurolli  Kuchlami 

boshqarish............................................................................ 539

551

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

O.T. HUSANOV