Kushon podsholigi

Qoraxoniylar va Xorazmshohlar davlati tarkibida[tahrir | manbasini tahrirlash]
10-asr oxiri — 12-asr oʻrtalarida Choch Qoraxoniylar davlati tarkibiga kirdi. 1214—15 yillarda Muhammad Xorazmshoh qoraxitoylar qoʻshini hamda naymanlar xoni Kuchluq bilan jang qilib, Shosh viloyatini ulardan tortib odli va viloyat dushmanlar qoʻliga oʻtmasligi uchun Shosh markazi aholisini koʻchirtirib yubordi. Shu bois moʻgʻullar 1220-yilda shaharni qarshiliksiz qoʻlga kiritgan boʻlishi mumkin. Juvayniyning moʻgʻullar bosqini haqidagi xabarida Toshkent shahri tilga olinmagan. 13—14-asrning 1-yarmida Toshkent viloyati Chigʻatoy ulusi tarkibida boʻldi.
Toshkent Temuriylar davlati tarkibida[tahrir | manbasini tahrirlash]
14-asrning 2-yarmi — 15-asrning 80-yillarigacha Toshkent Amir Temur va Temuriylar tarkibida boʻldi. 1404-yilda Ulugʻbek ixtiyoriga mulk tarzida berildi. Bu davrda shahar voha bilan dasht chegarasidagi kuchli qalʼaga aylandi, uning hududi kengaydi, ishlab chiqarish, savdo-sotiq, madaniyat rivojlandi. Registon, Shayxontohur ansamblidagi maqbaralar, Jome masjidi va boshqalar qurildi. Arxeologik topilmalar, meʼmoriy obidalar mahalliy anʼanalarning qoʻshni Sharq mamlakatlari madaniyati bilan uygʻunlashib ketganligini koʻrsatadi. Temuriylar oʻrtasida boshlangan taxt uchun kurash natijasida Toshkent 1485-yilda Moʻgʻuliston xoni Yunusxon ixtiyoriga oʻtdi va uning qarorgohiga aylandi. Lekin, u koʻp hukmronlik qilmay, 1487-yilda Toshkentda vafot etdi. Yunusxondan keyin taxtga uning oʻgʻli Sulton Maxmudxon oʻtirdi. Uning hukmronligi ham koʻpga bormadi.
Toshkent Shayboniylar davlati tarkibida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baroqxon madrasasi, Shayboniylar davri,XVI asr
Toshkent 1503-yilda Shayboniyxon va Koʻchkunchixon tasarrufiga oʻtdi. 16-asrda Toshkent yana obodonlashib, Turkistonning hunarmandlik, savdo-sotiq va madaniy markazlaridan biriga aylandi. Shahar yangi devor bilan oʻraldi. Meʼmorlik obidalari qad koʻtardi, ularning ayrimlari (Shayx Xovandi Tohur maqbarasi, Koʻkaldosh madrasasi, Baroqxon madrasasi) bizning davrimizgacha yetib kelgan. Hunarmandlikning taraqqiyoti savdo-sotiq aloqalarining kengayishiga olib keldi. 16-asrning 2-yarmida Qozon va Astraxon xonliklarining Rus davlatiga boʻysundirilishi natijasida Rus davlati bilan Toshkent shahri oʻrtasida savdo aloqasi rivojlandi, har ikki tomon bir-biriga savdo elchilarini yuboradigan buldilar. 1598-yilda Toshkent qozoq xoni Tavakkalning hujumiga bardosh bera olmay Qozoq xonliginig tarkibiga kiradi. Shu yili Abdullahon II Tavakkal xoniga qarshi chiqish tayyorgaligida tasodifan vafot etadi. Tez orada uning oʻgʻli Abdul-Moʻmin vafot etishi bilan Shayboniylar avlodining soʻngi hukmdorligi yaqinlashib qoladi. Qozoq xonligining Ishimxoni Buxoroning Pirmuhammad II bilan kelishuv shartnomasiga binoan Toshkent va Fargʻona shaharlari Qozoq xonliginig tarkibiga kiradi. 1630-yili Toshkent shahri Qozoq xonligining poytaxti deb eʼlon qilinadi ^[1]. 1743-yildan to 1749-yilgacha Toshkentni qozoq halqi orasidagi obroʻli Toʻla biy boshqargan.^[2]