Kushon davlati

Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi Qoraqolpoq davlat universiteti Tarix fakulteti tarix yo’nalishi 4-b guruh talabasi Kabulov Umarjonning Buyuk ipak yo’li tarixi fanidan Kushonlar davrida Buyuk ipak yo’li mavzusida tayyorlagan MUSTAQIL ISHI

• REJA:
• KUSHON DAVLATI
• KUSHON DAVLATIDA SAVDO ALOQALARI
• KUSHON DAVLATIDA BUYUK IPAK YO’LI

• Ma’lumki, miloddan avvalgi II asr o’rtalarida YunonBaqtriya davlati inqiroz sari yuzlanadi. Ana shu qulay vaziyatdan foydalangan yuechjilar miloddan avvalgi 140-130-yillarda Sug`d yerlari orqali Baqtriyaga bostirib keladilar va Shimoliy Baqtriya hududlarini egallab oladilar. Yuechjilar Baqtriyada 100 yil mobaynida 5 ta qabilaga bo’linib yashaganlar. Guyshuan (Kushon) qabilasi (yabg’usi Kudzula Kadfiz edi) to’rtta qabila yabg’ularini o’ziga tobe etib, barcha qabilalar ustidan hukmronlik qilardi. U o’z davlatini Kushon sifatida e’lon qildi va hozirgi Surxondaryo viloyatining Sho’rchi tumanida joylashgan Dalvarzintepani bu davlatning poytaxtiga aylantirdi.

Kushon podshosi kanishkaning haykalchasi

• Kushon davlatida moniychilik degan yana bir din mavjud bo’lgan. Bu dinning asoschisi Moniy eramizning 216 yilida Bobilda asilzoda oilasida dunyoga kelgan. Moniy ta'limotiga ko’ra hali yer va osmon bino bo’lmagan vaqtiarda eng oldin ikki narsa: Ziyo (Yaxshilik) va Zulmat (Yomonlik) mavjud bo’lgan. Inson yomonlik bilan kurashda yorqin boshlanishga yordam bergan holda barkamollikka yetishishga imkon yaratmogi lozim. Moniy likning: «Kim boy ekan, oqibatda qashshoq bo’ladi, sadaqa-xayr tilab, abadiy azob-uqubatga giriftor bo’ladi», degan g'oyalari ma'lum. Moniy dini odamlaming aynan oliy darajadagi axlokqa muyassar bo’lishlarini, ularga «Yorug' dunyoning jannati» albatta nasib etishinn va'da qilib, mehnatkashlar ommasini o'ziga rom o’tdi va bu din aholining katta qismini qamrab oladi.

• Kushon davlatining qanday qilib va nima sabablar bilan inqirozga uchragani dalillar bilan isbot etilganicha yo'q. Eramizning III asrida Kushon davlati inqirozga yuz tutdi. Bu hol dastavval dehqonlar ommasining noroziligidan, ulaming harbiy yurishlarga qaraganda mustahkamroq daromad manbaini yaratish yo’lidagi intilishlaridan kelib chiqqan edi.
• xunnlaming ko'chmanchi qabilalari ustalik bilan foydalariadilar. Xitoy bilanjangda mag'lubiyatga uchragach, ular O'rta Osiyo chegaralarini yorib kiradilar. IV asr oxirlarida xuhnlaming eftalitlar deb ataluvchi guruhi Kushon davlatiga qaqshatqich zarbalar beradi. Natijada u qudratli davlat sifatida deyarli tugatiladi.

• Mintaqmizning Hindiston bilan aloqalari, ayniqsa, kushonlar davrida davlat diniga aylangan Budda ta’limotining Baqtriyaga tarqalishi bilan yanada oshdi. Surxon vohasida, Amudaryoning o’ng qirg’og’ida, joylashgan qadimgi Termiz shahri Baqtriya shahridan keluvchi savdo yo’li bo’yidagi birinchi muhim punkt hisoblanardi. Bu yerda antik davr manbalarida qayd etilgan muhim kechuv — "Yunonlar kechuvi"ni nazorat qilib turuvchi bojxona, savdo karvonlariga xizmat qiluvchi tegishli infratuzilmalar mavjud bo’lgan.

Kushonlar davrida Xitoydan tashqari Hindiston, Rim, Parfiya davlatlari bilan ham iqtisodiy-madaniy aloqalar keng yo’lga qo’yildi.

• Buyuk ipak yo’lining shakllanishi va rivojlanishi Markaziy Osiyoning xalqaro aloqa-kommunikatsiya tizimidagi ahamiyatining oshishiga olib keldi.

Kushonlar davrida zarb qilingan tangalar

Xulosa

• XULOSA QILIB AYTADIGAN BOLSAK KUSHONLAR DAVRIDA BUYK IPAK YO’LI YUKSALISHI DAVOM ETGAN KUSHON PODSHOLARI SAVDO ALOQALARI RIVOJLANISHI UCHUN MA’LUM DARAJADA SHAROIT YARATIB BERISHGAN.

1.Karimov I.A Savdo uyidan Ipak yolini tiklash sari. Asarlar, 1-jild- T., O’zbekiston,1996. 2.Mavlonov O’. Markaziy Osiyoning qadimgi yo’llari. “Akademiya”. Toshkent. 2008. 3.O’razaev A. Buyuk ipak yo’li qachon paydo bo’lgan. O’zbekiston. 1999 4.Buyuk Ipak yo’li: geografiya,turizm va ekologiya[xalqaro konferensiya ma’ruzalar to’plami]. Samarqand, 1998.

• FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR