Kurs ishi rahbari: D. Xojimatova

Kimyoviy xossalari:
1. Oksikislotalar qizdirilganda o’zidan osonlik bilan suv chiqaradi.

2. -Oksikislotalar qizdirilganda o’zidan suv ajralib, to’yinmagan kislotalar hosil bo’ladi.

3. va - Oksikislotalar erkin holda juda beqaror bo’lib ko’p hollarda faqat tuz holida mavjuddir. Bu tuzlarga biror kislota ta'sir ettirib olish mumkin.

Lekin spirtning OH gruppasi bilan karboksilning OH gruppasi fazoda yaqin turganligi sababli ular hosil bo’lgan onda besh yoki olti a'zoli siklik laktonlarga aylanadi.

oksimoy kislotaning laktoni
Sirka aldegid va vodorod sianiddan sut kislota sintez qilish kislotaning tuzilishini imkonini beradi.

4. Sut kislota suyultirilgan sulfat kislota eritmasi bilan qizdirilganda sirka aldegid va
chumoli kislotaga parchalanadi.

5. Olma kislota suyuqlanish temparaturasidan yuqoriroq temparaturada qizdirsak, bir molekula suv yo’qotadi va fumar hamda malein kislotalarga aylanadi.



6. Limon kislotaning uch molekula spirt bilan murakkab efir hosil qilishi uning molekulasida uchta karboksil gruppa mavjudligini ko’rsatadi.



7. - oksikislotalar oson qaytarilib karbon kislotalarni hosil qiladi.

8. Segner tuzi Cu(OH)₂ bilan ta'sirlashib segner - tuzining Cu li kompleks birikmasi hosil qiladi.
Bu Feling reaktivi deb ataladi:

Dikarbon kislotalarni olinishi:
1. Malein kislota tabiatda uchramaydi, balki sintez qilib olinadi. Xinon va benzollarni katalizator ishtirokida qizdirishda malein kislota hosil bo’ladi.
а)

b)
2. Shakarni vanadiy katalizatori ishtirokida nitrat kislota bilan oksidlashdan oksalat kislota olinadi.

3. Monoxlorsirka kislota kaliy sianid ta'sir ettirilsa sianid kislota hosil bo’ladi.

Hosil bo’lgan modda gidroliz natijasida malon kislotaga aylanadi.

4. Birlamchi glikollarning yoki dialdegidlarning oksidlanishidan olinadi.

5. Dinitril birikmalarni gidrolizi natijasida hosil bo’ladi..

6. Galloidkarbon kislotalar KCN ta'sir ettirib, hosil bo’lgan siankarbon kislota gidrolizlanadi.
7. Oksikislotalarni oksidlash yo’li bilan olish.

8. Aldegid kislotalarni oksidlash yo’li bilan olish.

9. Na va K formiatlar o’yuvchi natriy ishtirokida 400⁰C da qizdirilganda oksalat kislota tuzlari hosil bo’ladi.



10. Siklogeksanol konsentrandan nitrat kislota ishtirokida adipin kislotaga aylanadi.

11. Olma kislotasini qizdirish natijasida to’yinmagan ikki asosli karbon kislota olinadi.

Kuchli qzdirilganda malein, asta sekinlik bilan qizdirilganda fumar kislota hosil bo’ladi.
12. Fumar kislotadan asetilendikarbon kislota olish:

13. Asitilendikarbon kislota tuzlarini olinishi.

14. Ftal kislota sanoatda naftalin va o-ksilolni oksidlab olinadi.