Kurs-ishi pdf

---

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA`LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG`BEK NOMIDAGI O`ZBEKISTON MILLIY
UNIVERSITETI BIOLOGIYA FAKULTETI
S-BBU 20-05 GURUH TALABASI
MUHIBULLAYEV SAYIDXON JAMSHID O`G`LI ning
 BOTANIKA fanidan
KURS ISHI
MAVZU:
 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI QIZIL KITOBI
QABUL QILDI: 
_______________________

---

Reja:
Kirish.
I. Adabiyotlar sharxi.
1.1.O`zbekiston Respublikasi “Qizil kitobi” haqida umumiy tushuncha.
II.Asosiy qism.
2.1. O’simliklarni himoya qilish va ulardan foydalanish huquqiy holatining 
tushunchasi va xususiyatlari.
2.2.Yo'qolib ketish xavfi ostida turgan o'simliklar.
2.3.O’zbekiston “Qizil kitobi”, muhofazaga muhtoj o’simlik turlari haqida.
2.4.O‘zbekiston Respublikasining Qonuni.
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.

---

KIRISH
O‘zbekiston Respublikasining 
Qizil kitobiga
kiritilgan o‘simliklarni yoki ularning 
yashash faoliyati natijasida hosil bo‘lgan ildizlari, 
piyozboshlari
, tanalari, poyalari, 
novdalari, po‘stlog‘i, 
barglari
, 
g‘unchalari
, gullari, urug‘lari, mevalari, sharbatini 
(yelimini) va boshqa mahsulotlarini o‘zboshimchalik bilan yig‘ish Ma muriy 
ʼ
huquqbuzarlikni keltirib chiqaradi. 
Qo

ʻ
riqxonalarda

 
 
muhofaza etiladigan flora va fauno 
dunyosi hanuzgacha xavf ostida qomoqda. Aholining noto
ʻ
g
ʻ
ri munosabati sababli 
tabiatdagi kamyob o
ʻ
simlik va hayvonlar turi va soni kamayishni davom etmoqda. Yer 
yuzida hozirgi kunda 670 ming (shundan 500 mingi gulli 
o
ʻ
simliklar
 
 
) o
ʻ
simliklar va 
1,5 million hayvon turlari mavjud bo
ʻ
lib, ularning 93 foizi uchun quruqlik va 7 foizi 
uchun suv yashash muhiti hisoblanadi. Turlarning hosil bo
ʻ
lishi va ularning yo
ʻ
qolib 
ketishi sababi evolyutsion taraqqiyot jarayoni bo
ʻ
lib, yerda 
geologik
sharoitlarning 
o
ʻ
zgarishiga ham bog
ʻ
liqdir. Ammo odamning kelib chiqishi natijasida bu tabiiy 
jarayon buzilib, hayvon va o
ʻ
simliklarning inson faoliyati ta
ʼ
sirlari natijasida yo
ʻ
qolib 
borish jarayoni tezlasha boshladi. Odam tomonidan yangi g
ʻ
orlarning, orollarning va 
kontinentlarning o
ʻ
zlashtirilishi natijasida butun sayyora 
masshtabida 
fauna
 va 
floraning
xilma-xilligi tobora kamayib borish jarayoni 
kuzatilmoqda. Shuning uchun ham keyingi paytda atrof-muhitni himoya qilish qilish 
bilan bog
ʻ
liq talablar jahon hamjamiyati tomonidan qattiq nazoratga olingan. O
ʻ
simlik 
dunyosi tabiat obyektlari ichida eng bebaho boyliklardan biri bo
ʻ
lib, u tabiiy muhitni 
sog
ʻ
lomlashtirish, inson yashash sharoitini yasxshilash, yer va suv resurslarini 
muhofaza qilish, 
atmosfera
havosining musaffoligini saqlashda muhim ahamiyat kasb 
etadi. Atrof-muhitni muhofaza qilishga va tabiiy resurslardan foydalanish 
asosan 
Konstitutsiya
va qonunlarda o
ʻ
z ifodasini topgan tamoyillar orqali amalga 
oshiriladi. Ularning ijrosi esa ta
ʼ
minlashi shart. O
ʻ
zbekistonda o
ʻ
simlik dunyosini 
muhofaza qilish va undan foydalanishni tartibga soluvchi, o
ʻ
simlik dunyosi 
obyektlarining huquqiy holatini o
ʻ
rnatuvchi huquqiy me
ʼ
yor ham Asosiy 
qonunimizning 55-moddasida o
ʻ
z ifodasini topgan. Mazkur norma asosida bir qator 
qonunlar qabul qilingan. „Tabiatni muhofaza qilish to
ʻ
g
ʻ
risida“gi
 
„ O

ʻ
simlik

 
 
dunyosini 

---

muhofaza qilish va undan foydalanish to
ʻ
g
ʻ
risida“gi, „Muhofaza qilinadigan tabiiy 
hududlar to
ʻ
g
ʻ
risida“gi, „O
ʻ
rmon to
ʻ
g
ʻ
risida“gi qonunlar va boshqa normativ huquqiy 
hujjatlar shular jumlasidandir. Ayniqsa ushbu munosabatda Qizil kitobning o
ʻ
rni 
beqiyos. O
ʻ
zbekiston faunasi va florasining yo
ʻ
qolib boryotgan turlari 
Qizil
 
kitob
 
 
da 
ham o
ʻ
z aksini topgan bo
ʻ
lib, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar 
akademiyasining 
Zoologiya
 
instituti
 
 
va 
Botanika
 
instituti
 
 
tomonidan Qizil 
kitobga 
hayvonot
va o‘simlik olami turlarini kiritish yoki undan chiqarish bo‘yicha 
takliflar va tavsiyalarni tegishli ravishda ishlab chiqiladi. Kamyob va yo‘qolib ketish 
arafasida turgan hayvonlar va o‘simliklarni muhofaza qilish bo‘yicha idoralararo 
komissiya tomonidan esa Qizil kitobga turlarni kiritish va undan chiqarish hamda ularni
muhofaza qilish bo‘yicha chora-tadbirlarni muvofiqlashtirish amalga oshiriladi. Ushbu 
maqolada botanika tadqiqotchilari va ekologlar yo'qolib ketish xavfi borligini aniqlagan 
ba'zi O'simliklar haqida so'z boradi. Bu ularning kelib chiqqan joylaridan olib 
tashlanishi, shuningdek, tabiiy yashash joylarining vayron bo'lishi tufayli sodir bo'lishi 
mumkin. O'simliklar oziq-ovqat zanjirida hayotiy funktsiyalarni bajarishini va ularning 
yo'qolishi butun sayyoramizning atrof-muhitiga salbiy ta'sir ko'rsatishini hisobga olish 
kerak.