Kurs ishi mavzu: Zarafshon iqtisodiy rayoni qishloq xo’jaligi Bajardi: Sadullayeva Lola Qabul qildi: Xayitbayev Abror Urganch-2022 kirish

II.BOB. Zarafshon iqtisodiy rayonidagi qishloq xo’jaligi tarmoqlarini rayonlashtirish
2.1. Qishloq xo’jaligining rivojlanishi va tarmoqlar tarkibi viloyatlar misolida
Samarqanda viloyatining xo’jaligi agrar-industrial yo’nalishda bo’lib, sanoat, qishloq xo’jaligi, transport va ijtimoiy sohalar, jumladan, turizm ham rivojlanib bormoqda. Mintaqa yalpi hududiy mahsuloti tarkibida sanoat 10,7 %, qurilish 7,7 %, qishloq xo’jaligi 37,2 %, transport va aloqa 7,5 %, savdo va umumiy ovqatlanish 7,3 va soliqlar 2,2 foizni tashkil qiladi. Qishloq xo’jaligining hissasi bo’yicha viloyat Surxondaryo, Sirdaryo va Jizzax viloyatlari qatorida turadi. Samarqand viloyati sanoati ko’p tarmoqli xususiyatga ega. Bu yerda oziqovqat, mashinasozlik, yengil, kimyo, farfor sanoati yaxshiroq rivojlangan. Mustaqillik yillarida qurilgan avtomobilsozlik zavodlari mintaqa iqtisodiy salohiyatini ko’tarishda katta ahamiyatga ega bo’ldi. Shu bilan birga tamaki, farfor idishlar, yengil sanoat mahsulotlarini ishlab chiqirishda ham faol ishtirok etmoqda; hammasi bo’lib 2730 ta, shu jumladan 33 ta yirik sanoat korxonalari faoliyat ko’rsatgan, ularda 35,4 ming ishchi xodim xizmat qiladi. Samarqand viloyati respublikamiz agroiqtisodiyotida muhim o’ringa ega. Mintaqada, qolgan viloyatlardan farq qilib, qishloq xo’jaligi ko’p tarmoqli. Bu yerda paxtachilik va g’allachilikdan tashqari bog’dorchilik, uzumchilik, tamaki yetishtirish ancha yaxshi rivojlangan. Uzumchilik bo’yicha u Toshkent viloyati bilan birgalikda O’zbekistonda yetakchi hisoblanadi. Hozirgi kunda viloyatning 5 qishloq tumanida paxta yetishtirilmaydi. Dehqonchilik bilan bir qatorda chorvachilik ham rivojlanib bormoqda. Ayniqsa, qo’ychilik, qorako’l qo’ylarini boqish (asosan, Qarnob cho’lida) katta ahamiyatga ega. Dehqonchilikning yalpi qishloq xo’jaligi mahsulotlari tarkibi 62,8 % yetkazib beradi.Samarqand viloyatida jami qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yer maydoni 1295,0 ming ga yoki viloyat umumiy hududining 77,2 % demakdir. Nurobod, Qo’shrabot, Paxtachi va Payariq tumanlari ajralib turadi . Sug’oriladigan yerlar 310 ming ga bo’lib, ular umumiy qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yerlarning 23,9 foizini tashkil qiladi (qishloq xo’jaligi yer fondidan intensiv foydalanish koeffitsiyenti ham shu darajada). Sug’oriladigan yerlar ayniqsa Qo’shrabot, Nurobod va Paxtachi tumanlarida juda oz miqdorda, Narpay, Oqdaryo, Toyloq, Pastdarg’om tumanlarida esa ko’proq. Qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yerlarning 1/3 qismi ekin ekiladigan yerlar va 3/5 qismidan sal ko’prog’i pichanzor hamda yaylovlardan iborat. Ekin maydonlarining hissasi Pastdarg’om, Jomboy, Oqdaryo va Narpay tumanlarida yuqori, pichanzor va yaylovlar esa Nurobod, Paxtachi va Qo’shrabot qishloq tumanlarida ko’pchilikni tashkil qiladi. Jami ekin maydonlari 406,4 ming ga.