Kurs ishi mavzu: Zarafshon iqtisodiy rayoni qishloq xo’jaligi Bajardi: Sadullayeva Lola Qabul qildi: Xayitbayev Abror Urganch-2022 kirish

1-jadval. Navoiy viloyati mehnat resurslari tarkibi.
Zarafshonda 54 ming, Uchquduq va Nurotada 26 ming kishidan aholi yashaydi. Qolgan shahar va shaharchalarda esa aholi soni 20 mingdan kam. Mehnatga layoqatli yoshdagi aholi 400 ming kishidan ortiqroq, ish bilan band bo’lganlar 320 ming kishi atrofida. Boshqa viloyatlarga qaraganda, bu erda ishsizlar ulushi kattaroq Jami band aholining 19.4 foiz sanoatga, 23.0foiz qishloq xo’jaligiga, 11.1foiz-qurilishga, 12.5foiz-talim, madaniyat, sanat va fanga to’g’ri keladi. So’nggi vaqtlarda yiliga 10mingdan ko’proq yangi ish o’rinlar yaratilmoqda. Biroq, ishsizlar muammosi mavjud. İqtisodiyot. Viloyat xo’jaligi ko’proq birlamchi sektorning tog’-kon sanoati va yaylov chorvachiligiga ixtisoslashgan. Respublika mehnat taqsimotida rangdor metallurgiya, kimyo, qurilish materiallari, elektr energetika va qorako’lchilik mahsulotlarini etishtirish bilan ajralib turadi. Boshqa viloyatlarda bo’lganidek, bu erda ham bozor islohotlari amalga oshirilmoqda. Qishloq xo’jaligining deyarli barcha mahsuloti, sanoat mahsulotining 71 foiz nodavlatkorxonalarida yaratiladi. Ushbu ko’rsatkichning nisbatan pastligi viloyat sanoatining ixtisoslashuv xususiyatlariga bog’liq Navoiy viloyatida 20 dan ortiq qo’shma korxonalar mavjud. Ulardan eng kattalari «Qizilqumtsement», «Qizilqum-Rus-Nur», «Elektroximzavod», «Zarafshon-Nyumont» va boshqalar. Ushbu korxonalarning ko’pchiligi viloyatning tashqi savdo oborotida faol qatnashadi. 2008 yilda ham viloyatda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning yuqori ko’rsatkichlariga erishildi. Jumladan, yalpi ichki mahsulot 1999 yilga nisbatan solishtirma narxda 104.4foizga, sanoat 102,7, qishloq xo’jaligi 104.5, xalq istemol mollarini ishlab chiqarish 116.6, savdo oboroti 103,8, aholiga pullik xizmat ko’rsatish 118.5 foizga o’sdi. Sanoat. Viloyat sanoatining eng muhim xususiyati shundaki, bu erda o’ndiruvchi (tog’-kon) sanoati ko’proq rivojlangan. Masalan, agar respublikada ushbu tarmoqqa o’rtacha 14.4 foiz sanoat mahsuloti to’g’ri kelsa, Navoiy viloyatida bu ko’rsatkich 48.7 foizga teng. Mustaqillik yillarida viloyat sanoat mahsuloti solishtirma narxda 1.4 martaga o’sdi. Bu davrda xususan rangdor metallurgiya tezroq rivoj topdi va, ayni paytda sanoat tarmoq tuzilishining takomillashuviga katta etibor berildi. Biroq, shunga qaramasdan Navoiy viloyatida asosan bazaviy sohalar-elektr energetika, qurilish materiallari va tog’-kon sanoati etakchilik qiladi. Shu bilan birga, respublikamizning ko’pchilik viloyatlariga xos ananaviy tarmoqlar –engil va oziq-ovqat sanoatiga bu erda nisbatan sust rivojlangan. 
Samarqand viloyati. Viloyat aholisi soni bo’yicha O’zbekistonda eng oldinda turadi. O’tgan asrning so’nggi o’n yilligida aholi sonining o’rtacha yillik ko’payishi 2,20 foizga teng bo’ldi. Aholi soni bo’yicha Urgut tumani yetakchi, uning aholisi Kattaqo’rg’on tumanini viloyatga bo’ysunuvchi shu nomli shahar bilan qo’shib hisoblaganda ham ko’proq (431,1 ming kishi). Samarqand tumanida 220,0, Pastdarg’omda 307,5 ming kishi va h.k. Ushbu tumanlar respublikamizda demografik salohiyati eng yuksak qishloq tumanlari sirasiga kiradi (Jumladan, Urgut tumani bu borada yetakchi). Eng kam aholi soni esa asosan cho’l va tog’liklardan iborat Qo’shrabot (112 ming kishi) va Nurobod (130 ming kishi) qayd etiladi. Aholi zichligi o’rtacha 1 km2 maydonga 203 kishi; eng katta ko’rsatkich Toyloq qishloq tumani (617), Samarqanda (459), Narpay (415) va Oqdaryoda (375 kishi). Samarqand va Tayloq tumanlarining ko’rsatkichi Farg’ona vodiysi qishloq tumanlariga o’xshab ketadi.