Emotsiyalar – “hissiyot” (“emotsiya”) va “xis-tuyg`u” so`zlari ko`pincha sinonimlar sifatida qo`llaniladi. “Emotsiya” so`zini o`zbek tiliga aniq tarjima qilinganda, u ruhiy hayajonlanish, ruhiy harakatlanish degan ma`noni anglatadi.
Hissiyot deb, masalan, kishining musiqaviy asarga nisbatan o`rnashib qolgan xususiyati sifatidagi muhabbat tuyg`usining o`zini emas, balki kontsert paytida yaxshi musiqiy asarni eshitayotib, boshidan kechirgan lazzatlanish, zavqlanish holatiga aytiladi. Musiqiy asarning yomon ijro etilganini eshitganda hosil bo`ladigan xuddi shunday xis-tuyg`u nafratlanish kabi salbiy xissiyot sifatida boshdan kechiriladi.
Bu xil holatlarda emotsiyalar ta`sirchanligi bilan ajralib turadi. Ular xatti- harakatlarga, fikr-mulohazalar bildirishga turtki beradigan kuch bo`lib chiqadi, kuch-g`ayratlarni oshirib yuboradi va stenik deb ataladi. Boshqa bir hollarda emotsiyalar sustligi, loqaydligi bilan ajralib turadi, xis-tuyg`ularning boshdan kechirilishi kishini bo`shashtirib yuboradi va bu hol astenik deb ataladi. (Qo`rqqanidan oyoqlari qaltirashi, kuchli xis-tuyg`uga berilib, xayolga cho`mib, o`zi bilan o`zi ovora bo`lib qolish hollari).
Do'stlaringiz bilan baham: |