Kurs ishi Mavzu: Korxonaning kuchli va kuchsiz tomonlarining oshkor bo'lishi namangan – 2021 kirish

III bob. Pop tumani iqtisodiyotini rivojlantirish

3.1 Pop tumani Chodak qishlog'i axolisi turmush darajasini oshirish dasturi va ma'lumotlari

3.2 2021-2022 yillarda Pop tumani Yangi Xo'jaobod maxallasini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo'yicha "YO'L XARITASI"

3.3 Mahallabay ishlash tizimi "Yangi Xo'jaobod" MFY misolida va Chodak MFY misolida

XULOSA

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

ILOVA

KIRISH
O`zbekiston Respublikasining jahon iqtisodiy xo`jalik tizimiga chambarchas bog`lanayotganligi va bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o`tayotganligi natijasida xalq xo`jaligi miqyosida yangi mulk shaklidagi korxonalar, kompaniyalar, firmalar, jamiyatlar shakllanayotganligi munosabati bilan boshqarishning mazmunan yangi turi bo`lgan menejmentni o`rganishga bo`lgan ehtiyoj tobora ortib bormoqda. Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev ta‘kidlaganidek
«Ma‘mur — menejerlarni tayyorlashni yo`lga qo`yish, yangi sharoitlarda, yangi zamonaviy texnologiyada ishlashga qobil ishchi va mutaxassislarni tayyorlashni yo`lga qo`yish lozim»¹ degan o`gitlari bugungi kunda dolzarb ahamiyat kasb etmoqda.
Darhaqiqat, hozirgi kunda yuqori malakali yuksak kasbiy mahoratga ega bo`lgan boshqaruvchilargina mamlakatimiz taraqqiyotini jahonning eng rivojlangan davlatlari qatoriga iqtisodiy bo`ronlarsiz olib chiqishimumkin.
Respublikamizdagi iqtisodiy va siyosiy tizimlarda ro‘y berayotgan o‘zgarishlar har bir jamoa, guruh, shaxs uchun, ularning faoliyat ko‘rsatishning barqarorligi uchun katta imkoniyatlar tug‘dirish bilan bir qatorda, jiddiy havf-xatar ham tug‘diradi, amalda kutilmagan holatlar, noaniqlik kiritadi. Bunday vaziyatda qarorni qabul qilish alohida ahamiyatga egadir, chunki rahbar yoki rahbariyat tomonidan qabul qilinayotgan har bir qaror nafaqat korxona faoliyatining natijasiga, balki butun jamiyat sotsial-iqtisodiy Ko‘rsatkichlariga ta'sir ko‘rsatishi mumkin.
Respublikamizda amalga oshirilayotgan murakkab va shu bilan bir qatorda tarixiy isloxatlar davomida iqtisodiy va siyosiy va ijtimoiy hayotimizda ma'lum bir muammalarga duch kelmoqdamiz. Shulardan biri - ro‘y beradigan o‘zgarishlar va imkoniyatlarni oldindan ko‘ra olish hamda xo‘jalik siyosati va strategiyasini ishlab chiqishdir. Korxonalar va ularning rahbarlari atrofdagi o‘zgarishlarga oddiy e'tibor beribgina qolmasdan, ilmiy asoslangan usullar asosida bu o‘zgarishlarni oldindan ko‘ra bilish, muvofiqlashtirish, korxona maqsadlariga va tashqi sharoitlarga moslashtirishni boshqarishlari zarurdir.
Xo‘jalik siyosatini va strategiyasini ishlab chiqishda ―Strategik menejment‖ga murojat qilamiz. ―Strategik menejment‖ nafaqat menejmentning bir qismi, balki alohida fan hamdir. Be‘jizga bu fanni oliy o‘quv yurtlarida ―menejment‖ fanidan yana alohida o‘rganilmaydi. Har bir menejerga boshqaruvning strategik yo‘llarini bilish muhimdirki, unga alohida to‘xtalib o‘tiladi.
«Strategiya» so‘zi grek tilidan olingan bo‘lib «jang maydonida joylashtirish san'ati» degan ma'noni anglatadi. Ammo bu xarbiy termin oxirgi 20 yil mobaynida mutaxasislar faoliyatiga, menejmentning nazariyasi va amaliyotiga keng ko‘lamda kirib keldi va quyidagi ma'noni kasb etdi. Strategiya - bu boshqarish yechimlarini qabul qilishda korxona foydalanadigan tartib va qoidalar yig‘indisidir. Bundan tashqari uni yana quyidagicha izoxlash mumkin. Strategiya - bu korxona missiyasini amalga oshirish va xo‘jalik maqsadlariga oshirishni ta'minlovchi umumiy majmuiy rejadir.
Strategik menejment korxona ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish, mehnat jarayonini tashkil etish, korxona kelajagini belgilab, unga yetib borish chora-tadbirlarini ishlab chiqish va ularni amalga oshirish, firmaning iqtisodiy salohiyatini boshqarish kabi vazifalarni o‘z ichiga oladi.
Strategik menejment boshqarishning ustivor qonuniyatlari, jixatlari bilan bir qatorda korxona faoliyatining yuqori samaradorligini ta'minlash, maxsulot raqobatbardoshligini oshirish va uning bozordagi barqarorligini mustahkamlashda qat'iy qarorlarni qabul qilishni o‘rgatadi.

1-BOB

1.1. Tashkilotning kuchli va kuchsiz tominlarini aniqlash

Biznesni boshlash qiyin ish. Siz shunchaki mayda narsalarga e'tibor berishingiz kerakki, ular ichida adashib qolishingiz mumkin.

Sizning biznesingiz uzoq davom etishiga ishonch hosil qilishning yagona usuli bu vaqti-vaqti bilan orqaga chekinish va narsalarga kengroq nuqtai nazardan qarashdir.

Bu SWOT tahlilidir. SWOT-tahlil sizga onlayn biznesingiz imkoniyatlarini ko'rib chiqishga imkon beradi. Siz nafaqat bugungi kunda kompaniyangiz qanday ishlashini o'rganibgina qolmay, kelgusi hafta, oy va hatto yil davomida uning rivojlanishini rejalashtirishingiz mumkin bo'ladi.

SWOT-tahlil kimga kerak?

Tashkilotning SWOT-tahlili biznesning barcha turlari va o'lchamlari uchun javob beradi. Uning yordami bilan startaplar va yangi korxonalar egalari barcha tavakkalchiliklarni hisobga olishlari va rivojlanish strategiyasini ishlab chiqarilgandan keyin birinchi bosqichda ham raqobatdosh bo'lishlari va tez orada raqobatchilaridan o'zib ketishlari mumkin bo'ladi.

Amaldagi kompaniyalar uchun yiliga kamida bir marta, hatto ishlar yaxshi ketayotgan bo'lsa ham, korxonani SWOT-tahlilini o'tkazish muhimdir.

Tahlil kompaniyaning rivojlanish strategiyasini hozirgi bozor sharoitlariga mos ravishda aniqlashga yordam beradi.

Muhim!

Tahlilni o'tkazgandan so'ng, uni kompaniyaning keyingi davrga (6 oy / 1 yil) o'sishi uchun marketing strategiyasiga aylantirishingiz mumkin. O'zingizning kuchli tomonlaringizni bilib, sizning marketing xabarlaringiz yanada aniqroq bo'ladi.

Shu bilan birga, zaif tomonlarni bilib, ularni tekislash uchun barcha sa'y-harakatlarni amalga oshirishingiz mumkin.

Albatta biz, tashkilotning qanday ish yuritayotganligini kuchli va kuchsiz taraflari , keng imkoniyatlarini yoki boshqa salbiy tomonlarini bilish uchun biz SWOT tahlildan foydalanamiz.

1.2. SWOT tahlili haqida tushuncha.

SWOT-tahlil nima?

SWOT tahlili dahshatli buxgalteriya jarayonining nomiga o'xshaydi. Ammo bu unday emas. SWOT tahlili murakkab operatsiyalarni o'z ichiga olmaydi, ammo bu juda foydali.

SWOT qisqartmasi:

S - kuchli tomonlar

V - zaif tomonlar (zaif tomonlar)

O - imkoniyatlar

T - tahdidlar

Bu tahlil paytida nimani baholash kerakligi ro'yxati. SWOT tahlili sizni kelajak haqida o'ylashga undaydi. Sizning biznesingiz bugun qanday ishlashini bilasizmi, lekin ertaga nima bo'lishini bilmayapsizmi? SWOT-tahlil sizga buni tushunishga va rivojlanish jarayonini rejalashtirishga imkon beradi.

SWOT-tahlil sizning ichki biznesingiz va tashqi ko'rinishlaringizdagi kuchli va zaif tomonlarni ochib beradi.

Kuchli va zaif tomonlar ichki omildir, imkoniyatlar va tahdidlar tashqi ta'sirga ega. Ichki omillar to'g'ridan-to'g'ri sizning biznesingizga, tashqi omillar esa uni o'rab turgan muhitga bog'liqdir.

Kuchli va zaif tomonlar sizga hozirgi ishlarni ko'rishga imkon beradi, imkoniyatlar va tahdidlar kelajakka qaratilgan. Nima bo'layapti va nima bo'lishi mumkin.

SWOT tahlilidagi kuchli va zaif tomonlar sizning nazoratingizda. Vaqt o'tishi bilan ularni o'zgartirish mumkin.

Masalan:

-kompaniya madaniyati

-obro'-e'tibor

-mijozlar ro'yxati

-geografiya

-xodimlar

-hamkorlik

-intellektual mulk

-aktivlar

Aksincha, SWOT tahlilining imkoniyatlari va tahdidlari odatda sizning nazoratingizdan tashqarida bo'ladi. Siz ularni sinab ko'rishingiz va rejalashtirishingiz yoki ijobiy o'zgarishlarga ta'sir qilishingiz mumkin, ammo oxir-oqibat bu sizga bog'liq emas.

Masalan:

-tartibga solish

-etkazib beruvchilar

-raqobatchilar

-iqtisodiyot

-bozor hajmi

-tendentsiyalar

-moliyalashtirish
SWOT tahlili nima uchun kerak?

Har qanday yangi yoki eski onlayn-biznesda SWOT tahlilini o'tkazish kerak.

Siz biznesni endigina boshlaysizmi yoki rejalashtirish bosqichida bo'lasizmi, SWOT tahlili sizga raqobatbardosh ustunlikni beradi. Uni bajarish sizga zararsizlantirilgan tahlilni o'tkazishga va butun jarayonning yanada aniqroq rasmini ko'rishga imkon beradi. Ikkalasi ham mablag 'olish uchun kerak.

Amaldagi korxonalar har yili SWOT tahlilini o'tkazishlari shart. Bu sizga o'z biznesingizni bir maromda olib borishga, muammolarni taxmin qilishga, zarur o'zgarishlar yoki yaxshilanishlar ustida ishlashga va yil davomida yanada oqilona qarorlar qabul qilishga imkon beradi. Asosan, har yili o'tkaziladigan SWOT tahlili sizni o'zingizning biznesingiz, mijozlaringiz va ishlab chiqarishingiz bilan aloqada qiladi.

SWOT tahlilining asosiy parametrlari

SWOT:Kuchlar - kuchli tomonlari,

Zaiflik - zaif tomonlar,

Imkoniyatlar - imkoniyatlar,

Tahdidlar - tahdidlar.

Vaziyatli tahlil natijalariga ko'ra, mavjud imkoniyatlarni ro'yobga chiqarish va tashqi tahdidlarga qarshi turish uchun kompaniyaning ichki kuchlari va resurslari mavjudligini baholash mumkin. Shunga ko'ra, ichki va tashqi vaziyatni tahlil qilish zarur. Baholash paytida tashqi vaziyat e'tiborga olish kerak:

-qonunchilik va siyosiy muhit,

-undagi kutilayotgan yoki mumkin bo'lgan o'zgarishlar, bu kompaniya ishiga ta'sir qilishi mumkin. (Masalan: bojxona qonunchiligidagi o'zgarishlar);

-mamlakatning, mintaqaning iqtisodiy holati (yalpi ichki mahsulot ko'rsatkichlarining o'zgarishi, kompaniyada yuzaga kelishi mumkin bo'lgan katta o'zgarishlar, kutilayotgan inflyatsiya);

-ijtimoiy-demografik omillar;

-o'zgaruvchan texnologiyalar (texnik yangiliklarni kutish);

-ekologik muhit.

Tahlil paytida ichki vaziyat kompaniya firma resurslarini, uning biznes jarayonlarini baholaydi, raqobatbardoshligini tahlil qiladi.

Tahlil jarayonida kompaniyaning barqaror raqobatbardosh ustunliklarini shakllantirish tasdiqlangan yoki o'zgartirilgan.

SWOT tahlil qoidalari!

SWOT tahlilini o'tkazish uchun rasmiy tayyorgarlik talab qilinmaydi. Kompaniya va bozor bilan tanish bo'lgan har qanday menejer oddiy SWOT shaklini tuzishi mumkin.Ammo bu soddaligi va foydalanish qulayligi salbiy tomonga ega. Noto'g'ri foydalanish, shoshilinch va ma'nosiz xulosalar, noaniq va noaniq tushunchalardan foydalanish xavfi mavjud. Bundan tashqari, rasmning ob'ektivligi uchun tahlil qilish uchun faqat tegishli, tasdiqlangan va yangi ma'lumotlardan foydalanish zarurligini unutmang, ko'p foydalanuvchilar shunchaki unutishadi.Ushbu xatolardan qochish va SWOT-tahlilingizdan maksimal darajada foydalanish uchun sizga yordam beradigan ba'zi oddiy qoidalar.

1-qoida... SWOT-ob'ektiv tahlili uchun biznesni hududlarga yoki ma'lum bozorlarga ajratish kerak. Butun biznesni qamrab oladigan umumiy tahlil amaliy emas, chunki natijalar juda umumlashtiriladi va foydasiz bo'ladi. SWOT tahlilini ma'lum bir segmentga yo'naltirish kompaniyaning eng muhim kuchli, zaif tomonlari, imkoniyatlari va tahdidlari aniqlanishini ta'minlaydi.

2-qoida... SWOT elementlari bir-biridan, xususan kelib chiqishi va ta'sir doirasiga qarab sezilarli darajada farq qilishini bilishimiz kerak. Masalan, kuchli va zaif tomonlar kompaniyaning ichki xususiyatidir, shuning uchun ular u tomonidan boshqariladi. Imkoniyatlar va tahdidlar tashqi, ob'ektiv, bozor muhitining mustaqil xususiyatlari bo'lib, ular tashkilot ta'siriga bo'ysunmaydi.

3-qoida... Kompaniyaning kuchli va zaif tomonlari sub'ektiv tushunchalardir. Ammo ushbu xususiyatlar bo'yicha fikrlarni menejerlar yoki hatto raqobatchilar emas, balki mijozlar, xaridorlar, sheriklar, investorlar bildirishlari kerak. Ushbu elementlarni qanday ko'rib chiqadilar va idrok etadilar - shunday bo'ladi. Kuchlar, agar bozor ularni raqobatbardosh deb bilgan bo'lsa, ular hisobga olinadi.

4-qoida. Ob'ektiv tahlil qilish uchun keng qamrovli ma'lumotlardan foydalanish kerak. Keng marketing tadqiqotlari natijalarini olishning imkoni bo'lmasa ham, bu bitta odamning rivojlanishi bilan cheklanib qolish kifoya degani emas. Tahlilning aniqligi va chuqurligi uchun fikr almashish, guruhning barcha funktsional bo'linmalarining fikrlarini o'rganish va hisobga olish bilan guruh muhokamasini tashkil qilish yaxshiroqdir. Har qanday ma'lumot yoki dastlabki

ma'lumotlar asosli dalillar bilan tasdiqlanishi kerak ( rasmiy xatlar, tasdiqlangan kotirovkalar, soha statistikasi, matbuot hisobotlari, dilerlar haqidagi ma'lumotlar, mijozlarning fikrlari va mulohazalari, hukumat nashrlari).

5-qoida... So'zlar qanchalik aniq bo'lsa, tahlil qilish shunchalik foydali bo'ladi. Shuning uchun ko'p xaridorlar uchun hech qanday ahamiyatga ega bo'lmagan, uzoq, o'ziga xos bo'lmagan va noaniq bayonotlardan qochish kerak.

2.1. Tashkilotning kuchli va kuchsiz tomonlari

Tajribalar shuni ko'rsatadiki , rahbariyat strategiyani kompaniyaning kuchli tomonlariga asoslanib yaratish va kompaniya yomon bajaradigan sohalarni strategiyadan chiqarishlari lozim. Strategiyani yaratishda kompaniyaning kuchli tomonga asoslanish :

1. Imkoniyatlardan foydalanishda malaka va qobiliyatni aniqlaydi ;

2. Kompaniyaning bozor mavqeyini taminlaydigan raqobat ustunligini aniqlaydi ;

3.Strategiyaning potensialini aniqlaydi.

Tashkilot yuqori malaka va qobiliyatga ega bo'lmasligi mumkin ,lekin rahbariyat tashkilot strategiyasini yaratishda real tajriba va mavjud resurlardan foydalanishi lozim.

Kompaniya axvoli tahlilining muxim qismi - bu Korxona xarajatlarining raqobatga bardoshliligini aniqlashdir. Baholardagi farqlarning kelib chiqish sabablari xilma-xil bo’lishi mumkin.

Kompaniya o'z bozor mavqeini real aniqlash uchun mufavaqiyatni taminlovchi omillarni va raqobat bardoshlikni ko'rsatkichlarini sonli baholash lozim. Tahlillarni amalga oshirishda o'tgan yillarning axborotlar bazasidan yoki yangi to'plangan statistik malumotlardan foydalaniladi. Tarmoqni va raqobatchilarni tahlil etish muvafaqiyatning asosiy omillarini aniqlash va g'oliblarni mag'lublardan farqini anglash imkonini beradi.

Birinchi davrdatarmoqdagi muvaffaqiyatni taminlovchi omillarning va raqobat kuchining yoki zaifligining ro'yxati tuziladi. Ikkinchinchi davrda xar bir omil bo'yicha saralash amalga oshiriladi. Kompaniyaga reytinglar 1-10 gachaintervalda beriladi . Agar axborot yetarli bo'lmay reytinglar soxta mavqeini tasvirlasa , unda kuchlilarga plus , zaiflarga minus , o'rtacha kompaniyalarga tenglik belgisi beriladi . Uchinchi davrda xar bir raqobatchi bo'yicha raqobatbardoshlikning umumiy reytinglari topiladi. To'rtinchi davrda sof raqobat ustunligi aniqlanadi va kompaniyaning eng kuchli va sng zaif tomonlari tahlil etiladi.

Tashkilot qanday strategik muammolarga to'qnash keladi ? Bunda , muammolarni xal etish uchun samarali strategik xarakatlar rejasini yaratish rahbarlarning oxirigi analitik vazifasi xisoblanadi. Ushbu bosqichgacha rahbarlar sanab o'tilgan tahlillarni amalga oshirishlari joriy vaziyatni baxolashlari va alohida diqqatni jalb etadigan strategik sohalarni aniqlashlari lozim .

Rahbarlar muammolarni aniq bilishlari uchun quyidagi savollarni o'rganishlari tavsiya etiladi:

•Joriy strategiya istiqboldagi muvaffaqiyat omillariga qamchalik mos keladi ?

•Joriy strategiya istqiboldagi muvafaqiyat omillariga qanchalik mos keladi?

•Joriy strategiya tarmoqda xarakatlanuvchi besh raqobat kuchidan qanchalik ximoya qiladi?

•Joriy strategiyani tashkilotni tashqi xavf xatardan ximoya qila olmasligini sababi nimada?

•Xarajaltlarni pasaytirish va raqobatbardoshlikni oshirish uchun tashkilot qo'shimcha tadbir choralar yaratish kerakmi ?

Bular tashkilotning nima qilishi kerakligini yanj kichik tuzatishlar bilan joriy strategiyani amalga oshirish kerakligini ko'rsatadi . Strategiya tashkilotning tashqi vaziyatiga va ichki xolatiga qanchalik mos keladi , shunchalik kam sonli o'zgarishlarni strategiyaga kiritish kerak bo'ladi. Strategiyani kelajakka mos kelmaslik darajasioshib borgan sari , rahbarlikning yangi strategiyasi yaratish extimoli xam oshib boradi.

2.2. Tashkilotning kuchli va kuchsiz tomonlari imkoniyatlari va xavf xatarlari SWOT-tahlili orqali aniqlanadi.

Kuchli tarmoqlar - tashkilotning asosiy qobiliyatini belgilaydi. Tashkilot qaysi ishlarni yaxshi bajarsa , bu uning kuchli tomonidir. Kuchli tarmoqlar: yuqori malaka , muhim tajriba , turli tashkiliy resurslar yoki raqobat ustunligi, hamma tan oladigan savdo markazi, mukammal mukammal tehnologiya ,istemolchilarga yuqori darajada xizmat ko'rsatish va boshqalarkirishi extimoli bor.

Kuchsiz tarmoqlar - bu tashkilot yaxshi bajara olmaydigan ishlar sirasi yoki uning zaif tomonlarini kuchaytiradigan xususiyatlaridan iborat.