Kurs ishi bajardi imta-2 guruh talabasi Qabul qildi t f. n., dosent A. G’. Qodirov Mundarija Bet

3.MODDIY NUQTA KINETIK ENERGIYSI O’ZGARISHI HAQIDA TEOREMA
Nazariy ma'lumotlar
Nuqta massasining uning tezligi kvadratiga ko’paytmasining yarmiga teng bo’lgan kattalikka moddiy nuqtaning kinetik energiyasi deyiladi.
Bu erda m- jismning massasi, v- moddiy nuqta tezligi.Kinetik energiya hamma vaqt musbat bo’ladi va KGMda o’lchanadi. Kinetik energiya moddiynuqta harakatini o’lchaydigan o’lchamlardan biridir.
Moddiy nuqta kinetik energiyasining teoremasini 3 turda ifodalash mumkin:
1.Ya'ni moddiy nuqta kinetik energiyasining differensiali moddiy nuqtaga ta'sir etuvchi kuchning elementar ishiga teng.
2.Ya'ni moddiy nuqta kinetik energiyasining vaqtga nisbatan hosilasi moddiy nuqtaga ta'sir etuvchi kuchning quvvatiga teng.
3.Ya'ni moddiy nuqta kinetik energiyasining bosib o’tilgan ma'lum yo’ldagi o’zgarishi unga ta'sir ettirilgan kuchning shu yo’lda bajargan to’la ishiga teng.Moddiy nuqtaning harakati to’g`ri chiziqli bo’lgan holda OX o’qini shu harakat to’g`ri chiziqi bo’yicha yo’naltiramiz, u vaqtda bo’lgan holda integralni integrallaymiz, u vaqtda:S - nuqtaning bosib o’tgan yo’li.
Moddiy nuqta kinetik energiyasining o’zgarishi haqidagi teorema – ma’lum ko’chishdagi nuqta kinitik energiyasining o’zgarishi, shu nuqtaga ta’sir etuvchi kuchning ko’chishdagi bajargan ishiga teng bo’ladi
2. Masalalar yechish tartibi bo`yicha uslubiy tavsiyalar
Moddiynuqtaning harakati erkin bo’lmasa quyidagilarni e'tiborga olish kerak:
1. Nuqtaga stasionar bog’lanish qo’yilgan bo’lsa, bunda bog’lanish reaksiya kuchi tenglamaga kirmaydi, chunki reaksiya kuchi nuqta traektoriyasining normali
13
bo’ylab yo’nalgan, demak uning ishi nolga teng.
2. Ishqalanish kuchining yo ishi, yo quvvati olinadi.
Kinetik energiyaning o`zgarishi haqidagi teoremani qo`llab masalalar yechish quyidagi tartibda bajariladi:
1. Moddiy nuqta yoki mexanik sistemaga ta’sir qiluvchi kuchlar rasmda tasvirlanadi.
2. Moddiy nuqta yoki sistemaning ko`chishida unga ta’sir qilayotgan kuchlarning ishlari yig`indisi topiladi.
3. Moddiy nuqta yoki sistemaning boshlang`ich va oxirgi paytdagi kinetik energiyalari hisoblanadi.
4. Masalaning qo`yilishiga qarab formulalarning biri tuziladi va kerakli noma’lumlar aniqlanadi
3. Mavzuga doir masalalarni echish uchun na`munalar
1-masala. Gorizont bilan 300 burchak hosil qilgan qiya tekislikda og`ir jism boshlang’ich tezliksiz pastga tushmoqda; ishqalanish koeffisienti 0,1 ga teng. harakat boshlangandan keyin jism 2 m yo’l o’tgach, qanday tezlikka ega bo’ladi?
Berilganlari: , , f=0,1, S=2 m, v-?
Yechish: Jismga uning og’irlik kuchi , tekislikning normal reaksiya kuchi va ishqalanish kuchi ta'sir etadi. 2-masala. Massasi 200 t bo’lgan poezd yo’lning gorizontal uchastkasida 0,2 tezlanish bilan ketmoqda. O’qlardagi ishqalanish qarshiligi poezd og`irligining 0,01 qismini tashkil qiladi va harakat tezligiga bog`liq emas deb hisoblanadi.