Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

Murakkab siltashlar
– yuqorida aytib o‘tilgan siltashlarning barchasini 
yoki ko‘pchiligini o‘z ichiga oladi. Harakterli misol –oldinga (yonga) yaxlit siltash 
bilan bir nomli oyoq bilan siltashni birga olib borish. 
 
4.4 Sakrashlar 
Sakrashlar
– badiiy gimnastikadagi eng yorqin elementlardan biri 
bo‘libgina qolmay, balki gimnastikachidan yaxshi jismoniy va texnik 
tayyorgarlikni talab qiluvchi murakkab harakat turlaridan biridir. Gimnastikachi 
sakrashni bajarganda minimal vaqt ichida esda qoladigan obrazni yarata olishi 
kerak. 
4.4.1 Sakrashlarning tasnifi
Badiiy gimnastikada turli sakrashlarning ehtimolga yaqin soni asosan 
chegaralanmagan. Bu sakrash shaklini aniqlovchi omillar ancha ko‘pligini 
izohlaydi, bir sakrashda birlashadigan bu omillarning turli kombinasiyalari 
imkoniyatlari esa turli harakatlarni paydo bo‘lishiga olib keladi. Shu sababli 
sakrashning mohiyatiga ko‘ra qat’i va to‘liq tasniflab bo‘lmaydi. Lekin, uslubiy va 
amaliy maqsad uchun sakrash to‘g‘risida ma’lum darajada tasavvurga ega bo‘lishi 
mumkin bo‘lgan qisqa va qoniqarli tasnifi paydo bo‘ldi. 
 Irg‘ishlar
– sakrashning oddiy turidir. Irg‘ishlar oddiy hollarda yugurib 
kelmasdan, qo‘llar bilan va bo‘sh oyoq bilan siltanmasdan bajariladi (agar bir 
oyoq bilan depsinsa).
Bunday sakrash turi uchun tana a’zolarining kichik amplitudadagi erkin 
harakati va uchishning minimal balandligi harakterlidir. Murakkabroq irg‘ishlarda 
harakat uncha ifodali bo‘lmagan shaklda imitatsiya qilinishi mumkin, masalan 
oyoq holatlarini almashtirish, burilishlar. Lekin bunday irg‘ishlarda bu belgilar 
sakrashning umumiy qiyinchiligini o‘zgartirmaydi. 
6-jadvalda berilgan sxemada sakrashlarning eng harakterli turlari ko‘rsatilgan. 

---

83
6-jadval 
Ikki oyoqda baland sakrash juda murakkab bo‘lishi mumkin. Ular joyidan 
yoki yugurib, kelib ikki oyoqqa qo‘nib bajariladi. Bunday sakrashlarda faqat 
qo‘llar bilan siltashdan foydalaniladi (“irg‘ishlar” bilan solishtirganda). Baland 
uchish paytida aniq belgilangan samarali holatni qabul qilish uchun qo‘llanilishi 
mumkin. Bunday sakrashga boshqa murakkab harakat kiritilganda (masalan, 
burilishlar), u boshqa bir guruhga taalluqli bo‘lishi ham mumkin, chunki 
harakatning asosiy qiyinchiligi boshqa harakat bilan aniqlanadi. 
Siltanib baland sakrash yuqoridagi guruh elementlaridan farq qilib, unda 
faqatgina qo‘lni emas, (lekin, shart emas) balki bo‘sh-oyoqni ham siltashdan 
foydalaniladi. Shunday qilib bunday sakrashlarni aniqlovchi boshqa belgilar – bir 
oyoqda depsinishdir. Mazkur guruhga tegishli bo‘lgan sakrashda, uchishdagi eng 
oddiy harakat, holatni saqlab qolish yoki “namoyish qilish” bilan bog‘liq bo‘lgan 
harakatdir.