Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

 
10 – rasm 
Yarim cho‘qqayish fazasi. Bu faza itarilishdan keyingi harakatdir. Bunda 
qo‘llar tezkor siltash harakati bilan yoysimon bo‘lib pastga – oldinga, keyinchalik 
(asosiy harakat bosqichida) to‘g‘ri oldinga – yuqoriga harakatlanishga o‘tadi 
(pastga qarang). Lekin bu fazada qo‘llar bilan siltash harakati gimnastikachi 
tanasining og‘irligini yuqoriga emas, pastga o‘tishiga yordam beradi. 
Gimnastikachi qo‘llarini siltash bilan bir vaqtda yarim cho‘qqayishni ham ijro 
etadi: sportchi qo‘llarni siltash paytida oyoq tizzalarini va tos-son bo‘g‘imini 

---

86
sinxron bukib, oyoq kaftiga to‘liq tushadi (10-rasm, 2-5- kadr). Juda baland 
sakrashga erishish uchun yarim cho‘qqayish optimal darajada bo‘lishi kerak. Bu va 
boshqa holatlarda depsinish paytida oyoq mushaklarini rivojlantiruvchi kuch 
pasaydi. Tizza bo‘g‘imi burchagi 135-145
0
orasida o‘zgarib turishi yaxshidir. 
Yarim cho‘qqayishda mushak tonusining balandligi ham muhimdir. Ularning 
qo‘llarini orqaga siltashdan keyin bo‘shashishi depsinish kuchining pasayishiga 
olib keladi.
Yarimcho‘qqayish fazasi tizza va tos-son bo‘g‘imining bukilishi 
maksimum darajaga yetib, qo‘llar esa eng pastki holatda bo‘lganda tugashi kerak 
(10-rasm, 5- kadr).
Sakrashning tayyorgarlik bosqichi dinamikasi o‘ziga xosdir. Qo‘llarni 
orqaga siltash va ungacha bo‘lgan (agar, gimnastikachi statik holatda bo‘lsa) 
holatda oyoq bilan tayanchga beriladigan bosim sportchi tanasi og‘irligi bilan teng 
bo‘ladi (10-rasm, 1- kadr). Yarimcho‘qqayish boshlanishida bosim pasayadi: 
bukilib qo‘llarni pastga yo‘naltira turib, gimnastikachi tayanch a’zolarini yuqoriga 
harakatlantiradi va keskin harakatda bu hatto tayanchni qisqa muddatga 
yo‘qolishiga olib kelishi mumkin. Lekin oyoqlarni bukishning boshlang‘ich 
impulsidan so‘ng, darhol mushak apparati oyoqlar hali tizza va tos-son 
bo‘g‘imidan bukiladi, depsinishni ta’minlovchi yozuvchi mushaklar esa tezlik 
bilan ishga kirishib ketadi. Shuning uchun yarimcho‘qqayishning ikkinchi qismida
(3-5- kadr)
 
tayanchga bo‘lgan bosim yana kuchayib mazkur sakrash uchun yoki 
yarim cho‘qqayishning oxirgi fazasida (joydan sakrashda), yoki ancha kechroq 
maksimum holatga yetadi.