Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

Parter holati – mashqlarni ifodali elementlari sifatida ishlatiladigan oddiy 
holatdir. Bular turli (poza) holatlar, masalan o‘tirish, tayanish, chalqancha, qorin 
bilan, yon bilan yotishga o‘xshash holatlar bo‘lishi mumkin.
Qoidaga ko‘ra, parter holati tashkiliy ritmik
,
bir qator plastik birikmalar 
tarkibiga kiradi. Shuning uchun statik parter holat kam uchraydi, bu ko‘pincha 
bog‘lovchi holat hisoblanadi.
Parter holatni bajarish bog‘lovchi harakatlarga qo‘yilgan talablarga javob 
berishi kerak. Ko‘pincha parter holatni yakuniy holati va eng muhimi keyingi 
harakatlar uchun dastlabki holat sifatida ko‘rish mumkin. 
Bo‘shashtiruvchi harakatlar ham ifodali vositalardan iborat oddiy harakatdir. 
Parter holat kabi dinamik sakrash va yugurishlarning aksi bo‘lib, tezkor, keskin, 
zo‘r beruvchi elementlarga qarshi turuvchi bo‘shashtiruvchi harakatlardir. 
Bo‘shashtiruvchi harakatlardan qo‘llar, gavda harakatidagi kabi “yirik” elementlar
harakatida (egilishlarda, muvozanat saqlashning final fazasida va boshqalar) ham 
foydalanish mumkin. Bo‘shashtiruvchi harakatlar boshqa turdagi mashqlar bilan 
olib borilishi mumkin. 
Bo‘shashtiruvchi harakat elementlari boshqa guruh mashqlarining ko‘pchiligi 
uchun harakterlidir. Bu harakatni erkin, tabiiy bajarish zarurati bilan bog‘liq. 
Haddan ortiq zo‘r berish – nafaqat harakat texnikasining yetishmasligi, ifodali 
nuqtai nazardan uning takomillashmaganligi belgisidir. 

---

73
Gimnastikachi eng avvalo malakaning shakllanmaganligi va harakat 
koordinasiyasining yaxshi emasligidan darak beradi. Fiziologik nuqtai nazardan 
buning aniq sabablari “tonik zo‘riqish”, gimnastikachi mushaklarini yetarli 
darajada tez bo‘shashmasligi, “koordinatsion zo‘riqish”dir. Birinchisi ma’lum bir 
mashq va mashq turini bajarishda uchraydi. Ikkinchisi gimnastikachidan 
tayyorgarlik darajasining umumiy belgisi sifatida chiqadi. 
Badiiy gimnastika mashqlarini ijro yetishni takomillashtirishda, harakatni 
bajarish paytida band bo‘lmaydigan mushak guruhlarini tabiiy bo‘shashtirib, erkin 
harakatga erishish juda muhim hisoblanadi.
Bunda gimnastikachi tanasi a’zolariga birinchi bo‘lib qo‘llar va oyoqlar 
holatlariga e’tibor beriladi. 
Ballistik harakatda, masalan oyoqlar, boshida tana a’zolarini faol tezlashish 
fazasida antogonist – mushaklar ishlaydi, keyin esa ular bo‘shasha turib tana 
a’zolarini inertsiya bo‘yicha erkin harakatlanishga imkon beradi. Bunday harakat 
koordinatsiyasining buzilishi (masalan, antogonist – mushaklarni asossiz zo‘riqishi 
yoki ular kechikib bo‘shashishi) butun bir harakat strukturasini buzilishiga olib 
keladi.