Курашиш дарслик “Akademiya” Тошкент – 2022

Давлат харидларини амалга ошириш жараёнида, асосан, икки хил 
турдаги жиноятлар кузатилиши мумкин:
1 
мансабдор шахс 
фаолиятида йўл 
қўйган камомадини 
яшириш ёки фойда 
олиш мақсадида 
харид тўғрисидаги 
ҳужжатларни 
сохталаштириш, 
нархларни асоссиз 
ошириш;
2 
мансабдор шахс 
талабгорларнинг 
биридан танловда 
ғолиб бўлиши учун 
пора талаб қилиши.

---

173
Давлат харидларида кузатиладиган коррупция ўз-ўзидан харид 
қилинадиган товарнинг (иш, хизматларнинг) сифатига бевосита тасир 
қилади. Чунки, бундай ҳолатда энг оптимал вариантни таклиф қилган 
тараф танловда ютиб чиқмайди.
Халқаро экспертлар давлат харидлари билан боғлиқ коррупцияни 
қатъий ички молиявий назорат ўрнатиш билан қисқартириш мумкинли
-
гига ишонишади. 
Бу борада коррупцион хатарларнинг олдини олиш учун АҚШ, Рос
-
сия Федерацияси ва Словенияда муқаддам “коррупцион жиноят” содир
этган ёки катта миқдорда солиқ қарздорлиги мавжуд бўлган юридик
шахслар билан давлат харидлари билан боғлиқ муносабат ўрнатилмайди.
Ўзбекистон Республикасининг “Коррупцияга қарши курашиш тўғри-
сида”ги Қонунининг 23-моддасида Давлат харидларини амалга ошириш 
соҳасида коррупциянинг олдини олишга доир чора-тадбирлар баён 
этилган:
давлат харидларини амалга ошириш тартиб-таомиллари тўғрисида-
ги ахборотнинг шаффофлиги ва очиқлигини таъминлаш;
адолатли рақобатни ва қарорлар қабул қилиш чоғида холисона 
мезонлардан фойдаланилишини таъминлаш;
ички назоратнинг самарали тизимини, шунингдек, давлат харидла
-
рини ўтказиш натижалари юзасидан шикоят қилиш ва низолашишнинг 
самарали тартиб-таомилини яратиш;
давлат электрон савдоларининг самарали ишлашини таъминлаш.
Ўзбекистон Республикасининг 2021 йил 22 апрелдаги “Давлат харид
-
лари тўғрисида”ги Қонунига мувофиқ, коррупцияга йўл қўймаслик дав
-
лат харидларининг асосий принциплари қаторига киритилган.
Харид қилиш тартиб-таомилларини ташкил этиш ва ўтказишга доир 
талаблар давлат харидлари соҳасида коррупцияга оид ҳуқуқбузар-
ликларга йўл қўймаслиги керак. Бунда коррупциянинг олдини олишга 
қаратилган чора-тадбирлар устувор бўлади.
Давлат буюртмачилари давлат харидларини амалга ошириш тар
-
тиб-таомиллари тўғрисидаги ахборотнинг очиқлиги ва шаффофлигини 
таъминлашда ўзларидаги мавжуд ахборотлаштириш имкониятларидан 
тўлиқ фойдаланиши керак бўлади. Даврий нашрларда ва расмий сайт
-
ларда харидлар бўйича ахборотларни бериб бориш талаб этилади. 
Давлат харидларида коррупцияга йўл қўймаслик:
инсофли рақобатни ва қарорлар қабул қилиш чоғида холисона 
мезонлардан фойдаланишини;

---

174
мониторинг ва назорат ўтказишнинг, шу жумладан, ички мониторинг 
ва назорат ўтказишнинг самарали тизими яратилишини;
давлат харидлари соҳасидаги бошқа қонунчилик ҳужжатлари тала
-
бларининг бузилиши ҳолатлари тўғрисидаги маълумотлар ахборотнинг 
очиқ манбаларида эълон қилиб борилишини;
давлат харидлари тартиб-таомиллари қонунчиликда белгиланган 
талабларга мувофиқ ўтказилишини таъминлаш йўли билан амалга оши
-
рилади.
Қонунчиликда давлат харидларини амалга ошириш соҳасида кор
-
рупциянинг олдини олишга доир бошқа чора-тадбирлар ҳам назарда 
тутилиши мумкин.