Kurash с (105 R) Pechatga p65

RAQIBNI MUVOZANATDAN CHIQARISH VA
YIQITISH USULLARIGA
O‘RGATISH TEXNIKASI, TAKTIKASI
Xususiy vazifa: raqibini muvozanatdan chiqarish usullari-
ning texnik-taktik ahamiyatini tushuntirish.
Sportchilar gimnastika skameykalarida o‘tirib, trenerning tu-
shuntirishlarini tinglaydilar hamda usul va harakatlarning ko‘r-
satilishini kuzatadilar.
Trenerning tushuntirishlari: Har bir sportchi raqibini uloq-
tirishga o‘tishga qulay fursatga ega bo‘lishi kerak.
Kurashchining mahorati ko‘p jihatdan o‘z harakatlari bilan
raqibini bir zum muvozanatini yo‘qotishga, bir oyoqlab turib
qolishga, bir tomonga og‘ishga majbur etish malakasiga bog‘liq.
Shu vaqtda hujum qiluvchi butun kuchini raqibning qo‘l, gavda,
oyoq harakatlarida muvozanat yo‘qotishga qaratishi va shu
yo‘nalishda uni uzoqlashtirishi kerak. Bundan tashqari, raqib-
ning muvozanatni tiklashga oid harakatlaridan ham mohirona
foydalanib, uni qarshi yo‘nalishda uloqtirish mumkin.
Shuni esda tutish kerakki, raqibni muvozanatdan chiqarish
va o‘zining barqaror holatini saqlab qolish uchun eng qulay
turish holati: polvonning yuqori, o‘ng yoki chap turish hola-

---

63
tidir. Shuningdek, bu turish holati hiyla ishlatish va uloqtirish
uchun dastlabki holat sifatida ham ancha qulay hisoblanadi.
Har bir kurashchi-polvon turish holatida bellashayotganda
raqibini yaxshilab ola bilishi, uni muvozanatdan chiqarish
uchun qulay payt tanlashi va uloqtirishi kerak.
Raqibni muvozanatdan chiqarish va uloqtirishni muvaffa-
qiyatli o‘tkazish uchun polvonlar bellashuvlarda ikkita asosiy
harakat usulini qo‘llaydilar.
1. O‘z kuchlaridan va raqibining harakat kuchidan foyda-
lanadilar.
2. O‘z kuchlarini raqibning harakat kuchi bilan qo‘shib,
foydalanadilar, polvon o‘z kuch-g‘ayratini harakat qilayotgan
yo‘nalishga sarf etadi.
Shunday qilib, raqibini o‘ziga tortish, siltash yoki ajratib
yuborish, qadam tashlab siljish, gavdani burish yoki engashti-
rish bilan muvozanatdan chiqarish mumkin.
Trener raqibini turgan joydan va harakatda o‘ziga tortish,
o‘zidan o‘ngga va chapga siljish, oldinga va orqaga siltab ko‘-
tarish, qadam tashlash, o‘zi atrofida burilish va gavdani engash-
tirish bilan muvozanatdan chiqarish usullarini ko‘rsatadi. Trener
usullarni ko‘rsatayotganda o‘quvchi yiqilayotgan vaqtda uni
kiyimdan ushlab qolish, ehtiyotlash usulini ko‘rsatadi.
Xususiy vazifa: uloqtirishni tayyorlash uchun raqibini mu-
vozanatdan chiqarish usullariga o‘rgatish. Bu usullarga o‘rga-
tishdan oldin trener shug‘ullanuvchilarni o‘ziga qaratib, keyin
esa bir-biriga yuzma-yuz qaratib ikki sherengaga saflaydi.
Oyog‘i hisobiga muvozanatdan chiqarish va kombinatsi-
yalashgan usullar turli usulda uloqtirishlarni o‘rganish bilan birga
yoritiladi.