Ku sh ak ova., Abduvaxqbqv a. Stratigrafiya asoslari 0 ‘quv qo‘llanma Toshkent 2020

Ayrim o ‘sim liklar va umurtqasiz hayvonlar guruhlarining hayot
tarzi haqida m a’lumotlar
K o‘k-yashil 
suv 
o‘tlari 
(sianofitlar) 
-
mikroskopik 
o ‘lchamlarga ega, katta miqdorlarda keng tarqalgan o ‘simlik 
organizmlaridir. Ular suv havzalarida ham va quruqlik zonalaridagi 
turli sharoitlarda ham birday rivojlanishi mumkin. Suv o ‘tlari 
yashashi uchun quyosh nuriga muhtojlik sezadi, shuning uchun ham 
ular chuchuk suv havzalarining sayoz qirg‘oqlarida, dengizlarning 
litoral va sublitoral (60 m gacha boMgan chuqurlik) zonalarida 
rivojlanadi. Suv o ‘tlari o ‘ta sho‘rdan mutloq chuchuk darajadagi 
suvlarda hamda -1,8°S dan +80,0°S gacha b o ig a n harorat oralig‘ida 
yashashga moslashgan. 
Ularning k o ‘pchiligi 
kolonial 
tarzda 
yashaydi. Suv havzalarida rivojlanuvchi suv o ‘tlari ham bentos va 
ham plankton formalarida kun kechiradi. Karbonat ajratuvchi ko ‘k- 
yashil suv o ‘tlari katta ahamiyatga ega b o‘lib, ularning hayot

---

faoliyati mahsulotlari bo‘lgan stromatolitlar va onkolitlar suv 
o ‘tlarining sayoz dengiz sharoitida yashaganligidan darak beradi.
Stromatolitli qurilmalarni hosil qilishda sianofitlaming har-xil 
turlari birgalikda qatnashishlari mumkin, ular ajratgan karbonat 
mahsuloti suvdan cho‘kmaga o ‘tgan bo‘lakli va zarrali mahsulotlarni 
sementlaydi. Stromatolitli qurilmalarning tashqi ko ‘rinishi ko‘proq 
darajada suv oqimlari xarakteri va cho‘km a cho‘kish jarayonining 
jadalligiga, ichki tuzilishi esa suv o ‘tlarining sistematik tarkibiga 
b og ‘liq.
Kokkolitoforidlar 
oltinrang tusdagi suv o ‘tlari guruhiga tegishli 
bo‘Igan bir hujayrali mikroskopik planktonlardir. Asosan mezozoy 
va 
kaynozoy 
yotqiziqlarida 
keng 
tarqalgan 
tosh 
qotgan 
kokkolitoforidlar ekvatorial va iliq dengizlarning mikroplankton- 
laridir. Hozirgi kundagi kokkolitoforidlar dengizlarning uncha katta 
boMmagan chuqurliklarida +10°S dan +20°S gacha haroratli 
kislorodga boy va toza suvlarda yashaydi. Kokkolitoforidlarning 
ayrim turlari biroz sho‘rroq suv havzalarida ham yashashi kuzatiladi.