Kriptografiya tariyxi ha`m rawajlaniwi

TCP-IP protokollar steki

IP mánzil (Internet prataqo'l mánzil) TCP/IP prataqo'llar stekiga tiykarlanǵan kompyuter tarmaǵında, apparattıń uniqal tarmaq adresi. Internet tarmaǵında mánzildiń glabal uniqalligi talap etiledi laqal tarmaqta bolsa tarmaq aymaǵında onıń uniqalligi talap etiledi. IP 4 versiyada 4 báyit uzınlıqtaǵı adreske bolsa, IP 6 versiyada bolsa 16 báyit uzınlıqǵa iye.

TCP/IP protoqo'llar steki:

Maǵlıwmatlardı uzatıw prataqo'li- hár túrli programmalar ortasında maǵlıwmat almaslawdı ámelge asıradogan logikalıq dáreje interfeysiniń qaǵıydaları kompleksi.

Tarmaq prataqo'li - trmoqqa jalǵanǵan eki yamasa odan kóp kompyuterler ortasında baylanısıwdı hám maǵlıwmat almaslawdı imkaniyatın beretuǵın qaǵıydalar hám háreketler kompleksi.

TCP/IP - internette qollanılatuǵın hár-hil dárejelerdiń tarmaq prataqo'llari jıyındısı.

TCP/IP hossalari:

1. Ashıw prataqo'llar standartları yaǵniy programmalıq hám apparat taminotiga baylanıslı emes.

2. Maǵlıwmat uzatıwdıń fizikalıq ortalıǵına baylanıslı emes.

3. Uniqal mánziller sisteması.

4. Joqarı dárejeli standart prataqo'llar. Prataqo'llar steki 4 dárejege bólinedi.

• Ámeliy.

• Transpo'rtli.

• Tarmaqlar arasında.

• Fizikalıq hám qanalli.

Internet prataqo'llari. POP3 prataqo'li (Post ofist Protaqo'l 3) po'chta electron prataqo'li bolıp, po'chta serverlerinen electron po'chtani qabıllaw ushın isletiledi. Prataqo'lga tiykarınan po'chta server tárepinen qabıl etilip ol jaǵdayda toplanıp turadı. Programma po'chta klient programması serverinde turaqlı tekserip turadı hám local kompyuterge habarni jiberedi.

TCP PRATAQO'LI (transmission Contro'l prataqo'l) mal'umotlarni uzatıwdı basqarıwshı prataqo'l-kompyuterler ortasında malumotlarni uzatıwdı basqaradi.

IP (internet prataqo'li) adreske bolǵan eń maqul túsetuǵın joldı izlep maǵlıwmatlardı uzatıwdı támiyinleydi.

IP prataqo'li mashrutlanuvchi bolǵanlıǵı sebepli onı marshrutlash un mashrutlar haqqındaǵı axborat zárúr boladı. Mashrutlar haqqındaǵı informaciya 2 qıylı boladı

1) Statikalıq (Marshurut kesteleri aldınan belgilenedi)

2) Dinamikalıq (Marshurut malumotlari arnawlı prataqo'llar járdeminde anıqlanadı

OSI modeli

Tarmaqtı islewi ushın bolsa bizge OSI modeli hám TCP/IP protokollar steki zárúr esaplanadı. OSI (Open System Interconnection) modeli 7 ta teksheden ibarat hám hár bir tekshe paket (maǵlıwmat uzatıwdıń bir túri esaplanadı ) payda etiwde óz belgisin qoyıp baradı. Yaǵnıy bunda eger maǵlıwmat qandayda bir apparattan shıǵıp ketiwden aldın 7-teksheden baslap tómengi tekshege túsip barıp paket kórinisine keledi hám uzatıladı. Ekinshi kompyuter onı qabıl etip alǵannan keyin bolsa 1-teksheden baslap joqarıǵa qaray shıǵıp baradı hám maǵlıwmat kórinisine keledi. Bunda eger qaysı bolıp tabıladı tekshede qátelik bolsa, paket qaytaldan soraladı yamasa soraw biykar etiledi (bul túsinikler salıstırmalı esaplanıp, maǵlıwmat almasinuv áyne aytılǵanı sıyaqlı ámelge asırilmaydi). OSI modeliniń 7 ta tekshesi: OSI modeli etalon model bolıp, bul tek teoriyalıq tárepten bar. Házirgi kúnde bul model tiykarında TCP/IP stek protokollarına tiykarlanǵan halda tarmaq isleydi. TCP/IP islep shıǵilıwınıń birden-bir sebebi OSI modelin ápiwayılastırıw hám qolay paydalanıw esaplanadı. TCP/IP stek protokolları dúzilisi: