Криптографик тизимлар

Kriptografik himoya – kriptografik qayta o’zgartirish yordamida ma’lumotlarni himoya qilish bo’lib bunda ma’lumotlarni shifrlash va imitostavkani ishlab chiqish tushuniladi.

SHifrlash tenglamasi – kriptografik qayta o’zgartirish algoritmi bilan berilgan ochiq ma’lumotlarni shifrlangan ma’lumotlarga o’tkazuvchi jarayonni tavsiflovchi munosabat.
KRIPTOGRAFIK TIZIMLARGA TALABLAR
Ma’lumotlarni kriptografik himoyalash jarayoni ham dasturiy ham apparat ta’minot orqali amalga oshirish mumkin. Apparatli ta’minot orqali jarayonni amalga oshirilishi juda qimmatga tushsada, uning yuqori samardorligi, oddiyligi va himoyalanganligi muhimdir. Dasturiy ta’minot orqali axborot himoyasini ta’minlash ancha amaliyotga yaqin bo’lib, foydalanishda ancha qulaydir. Zamonaviy kriptografik tizimlarni ularni qanday usulda amalga oshirilishidan qat’iy nazar ular quyidagi umumiy qabul qilingan talablarni bajarishi lozim:

• 
  SHifrni mustahamligi kriptotahlilga nisbatan shunday qarshi turishi kerakki, uni ochish uchun faqatgina kalitlarni birma bir tekshirib chisish zarur bulsin. Bu jarayon esa zamonaviy kompyuyuterlarning imkoniyalari chegarasidan chiqib ketsin va juda qimmat hisoblash tizimlarini yaratishni talab qilsin.
  
• 
  Kriptobardoshlilik algoritmning emas, balki kalitni maxfiyligini va ta’minlasin.
  
• 
  SHifrlangan ma’lumotni faqatgina kalit mavjud bo’lgandagina o’qish imkoni mavjud bo’lsin.
  
• 
  dushmanga ko’p sondagi berilgan matnlar va ularga mos shifrlangan ma’lumotlar bo’lsada, bu axborot shifrni mustaxkamligiga daxl qilmasligi lozim.
  
• 
  Kalitni ozgina uzgarishi shifrlangan ko’rinishdagi ma’lumotni butunlay o’zgarishiga olib kelsin.
  
• 
  SHifrlash algoritmining strukturali elementlari o’zgarmas bo’lishi lozim.
  
• 
  SHifrtekst berilgan axborotni hajmidan juda ham oshib ketmasin; shifrlash jarayonida xabarga kiritilgan qo’shimcha bitlar shifrlangan matnda to’la va ishonchli yashiringan bo’lsin.
  
• 
  SHifrlash jarayonida ruy beradigan xatoliklar axborotni buzilishiga va yo’qolishiga sabab bo’lmasin;
  
• 
  SHifrlash jarayonida ketma-ket ishlatiladigan kalitlar o’rtasida oddiy va oson bog’lanish o’rnatilmasin;
  
• 
  To’plamdan olingan ixtiyoriy kalit teng kriptobardoshlilikni ta’minlasin.
  
• 
  SHifrlash vaqti juda xam katta bo’lmasin.
  
• 
  SHifrlash uchun ketadigan xarajatlar shifrlanadigan ma’lumot narxi bilan kelishilgan bulsin;