Kredit-iqtisod

O„zbek  xalq  o„yinlari

  o‗zining  rang-barangligi,  turli  yosh,  jins,  shahar  va 

qishloqqa  mo‗ljallangan  keng  qamrovliligi  bilan  ajralib  turadi.  Qisqasi  o‗zbek  xalq 

o‗yinlari    shu  qadar  xilma-xilki,  goho  ularning  turkumi,  guruhi,  turlari,  shakllari, 

xillari  ma‘nosini  chuqur  anglamay  turib,  ularning  mazmunini  tushunish  qiyin 

kechadi.  SHunga  qaramay,  ularni  tahlil  qilish  va  o‗rganish  natijasida  quyidagi 

sinflarga bo‗lib chiqish imkoni tug‗ildi: 



 

turli yoshdagilar o‗yinlari; 



 

turli jinsdagi odamlar o‗yinlari; 



 

mavsumiy o‗yinlar (bahorgi, yozgi, kuzgi, qishki); 



 

turli  ifoda  vositalaridan  foydalanishga  asoslangan  o‗yinlar  (so‗z,  kuy-qo‗shiq, 

raqs-pantomima, syujetli sahna, turli xususiyatli va hokazo). 

127-rasm 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

O‗yinning  yana  bir  muhim  vazifasi  shundan  iboratki,  uning  vositasida 

insonning odatdagi rivoji uchun hayotda etishmaydigan narsa ro‗yobga chiqadi. Kam 

harakatli  hayot  tarziga  cho‗ponlar  ko‗proq  qimirlashga  majbur  qiladigan,  ammo 

suruvidan uzoqlashmaydigan o‗yinlarga ehtiyoj sezganlar. Yaylov o‗yin uchun qulay 

joy,  doim  qo‗lida  ushlab  yuradigan  tayoq  esa,  o‗ziga  xos  ―dastak‖  bo‗lib  xizmat 

qilgan. To‗p tayyorlash uchun qo‗y juni xom ashyo bo‗lib xizmat qilgan.  ―Podachi‖, 

―Jun to‗p‖, ―CHim to‗p‖, ―CHavg‗on‖ degan cho‗pon o‗yinlari ana shu tariqa yuzaga 

kelgan. CHavg‗on avvaliga otliq cho‗ponlar o‗yini bo‗lgan, keyin esa uni aholining 

keng qatlami ham o‗zlashtirib olgan. Bu o‗rta asr harbiylarining  sevimli o‗yinlaridan 

edi. Ular ko‗pgina SHarq mamlakatlarida yoyilgan. Hindistondan Angliyaga ko‗chib 

o‗tgan, keyinchalik zamonaviy chim hokkeyga asos bo‗lgan. 

Ajdodlar  hayoti  hozirgi  kunga  nisbatan  bir  zaylda  kechgan,  o‗yin  esa  unga 

zavq  va  mazmun  bag‗ishlagan.  O‗yinda  inson  hayotda  amalga  oshira  olmagan 

istaklarini mujassamlashtirgan. Tashvish va muammolardan vaqtincha chalg‗ib, inson 

hayotida  uchraydigan  qiyinchilik  va  tashvishlarni  o‗yin  bilan  bartaraf  etishga 

muvaffaq  bo‗lgan.  Hatto  urush  vaqtida  ham  ochlik  va  parokandalikdan  qiynalib