Kredit-iqtisod

Shunga ko„ra, o„qituvchi shaxsiy rejasini quyidagi talablar asosida ishlab 

chiqishi maqsadga muvofiqdir: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

–  pedagogik  muammolarni  prognoz  qilish:  o‗qituvchi  pedagogik 

prognoz  qilishda  muammolarni  oldindan  ko‗ra  bilish  va uni  bartaraf  etish 

qobiliyatiga ega bo‗lishi lozim; 

– muammolarni hal etishning metodik jihatdan maqbul yo‗llarini izlab 

topish va shakllantirish: o‗qituvchi muammoni metodik jihatdan hal etishda 

eng  samarali  va  optimal  usulpi  tanlashi  va  uni  qo‗llagan  holda 

muammolarni bartaraf etishi zarur; 

–  o‗quvchi-talaba  shaxsiga  ―pedagogik  ta‘sir‖  ko‗rsatish  mahoratiga 

ega  bo‗lishi:  o‗qituvchi  o‗quvchi-talaba  shaxsiga  «pedagogik  ta‘sir» 

ko‗rsatish  usul  va  vositalaridan  o‗rinli  foydalanishda  ta‘lim-tarbiya 

jarayonining  markazida  o‗quvchi-talaba  shaxsini  shakllantirishni  nazarda 

tutishi zarur; 

– o‗z vazifasini faqat ta‘limiing sinf-dars shakli bilan chegaralamaslik: 

iidividual  o‗zlashtirish  jarayonini  hisobga  olgan  holda  darsdan  tashqari 

qo‗shimcha  mashg‗ulotlar  tashkil  qilish  orqali  ta‘limda  samaradorlikka 

erishish kerak; 

– 

sinf yoki guruh rahbari vazifasiga mas‘uliyat bilan yondashish: sinf-

guruh  jamoasi  va  har  bir  o‗quvchi-talabaning  pedagogik-psixologik 

xususiyatlarini hisobga olgan holda o‗z vazifasiga jiddiy yondashish lozim; 

– sinf-guruh rahbari va ota-onalarning hamkorlikdagi faoliyati asosida 

yagona ta‘lim-tarbiya maqsadini amalga oshirish zarur; 

–  sinfdan va  darsdan  tashqari  darslarni izchil  va  tizimli  tashkil  etish: 

mazkur  darslarda  birdamlik,  jamoaviylik,  do‗stlik,  bir-biriga  ijobiy 

munosabat,  milliy  va  umuminsoniy  qadriyatlar,  Vatanga  muhabbat 

tuyg‗ularini tarbiyalashga alohida e‘tibor qaratish lozim; 

–  o‗quvchi-talabalarni  maktab,  akademik  litsey,  kasb-hunar  kolleji, 

oliy  o‗quv  yurti  kutubxonasidagi  kitoblarni  asrab-avaylashga  jalb  qilish: 

kutubxonalar  bilan  aloqani  yo‗lga  qo‗yish  orqali  o‗quvchi-talabalarda 

kitobga  bo‗lgan  ijobiy  munosabatni,  kitobxonlikni  hamda  keng 

dunyoqarashni shakllantirish zarur;  

– 

o‗quvchi-talabalarning  darsdan  tashqari  faoliyatini  yagona  ta‘lim-

tarbiya  uyg‗unligida  rejalashtirish:  o‗quvchi-talabalarning  bo‗sh  vaqtlarini 

kerakli  mashg‗ulotlar  bilan  band  qilish,  ularni  to‗garaklarga  jalb  qilish, 

kasbga yo‗llash kabilarga ahamiyat berish lozim; 

–  rejalashtirilgan  ishlarni  tizimli  va  majmuaviy  yondashuvlar  asosida 

olib borish: ishlab chiqilgan tizim asosida ta‘lim muassasasi jamoasi bilan 

birgalikdagi faoliyatni tashkil qilish zarur 

---

185 

Tajribali  pedagog  tayyor  ma‘lumot  berish  emas,  balki  o‗quvchi-talabaning 

miyasida  fikr  tug‗ilishiga  yordamlashishi  kerak.  Demak,  pedagog  mehnatining 

mohiyati – bu barkamol inson shakllanishiga hamroh bo‗ladigan barcha jarayonlarni 

boshqarishdir.  Yuqoridagilardan  ko‗rinib  turibdiki,  pedagog-o‗qituvchi  omili 

yoshlarning g‗oyaviy-siyosiy bilimlarni egallashlari orqali kasbiy bilim, ko‗nikma va 

malakalarni  shakllantirishda  asosiy  hisoblanadi.  Davr  taraqqiyoti  va  ehtiyojlari 

asosida pedagog-o‗qituvchi ―shaxsi‖ni rivojlantirish, pedagogik ta‘sir etish vositasida 

ulardagi  qobiliyat,  qiziqish,  iste‘dod,  e‘tiqod  hamda  amaliy  ko‗nikmalarni 

shakllantirish bugungi kunning dolzarb vazifasidir. 

Shu  bois,  yoshlar  ta‘lim-tarbiyasida  yuksak  samaradorlikka  erishishda  har  bir 

fan  o‗qituvchisidan  chuqur  pedagogik-psixologik  bilim,  ko‗nikma  va  malakalar, 

o‗qituvchi-talabalarning har birini o‗ziga xos xususiyatlari to‗g‗risidagi ma‘lumotga 

ega bo‗lish talab etiladi.  

Bundan tashqari, ta‘lim samaradorligiga erishish uchun bugungi kunda ta‘limni 

modernizatsiyalash  sharoitida  zamonaviy  o‗qituvchi  shaxsiga  quyidagi  pedagogik-

psixologik talablar qo‗yiladi (107-rasm).