Kreativlikning “4P” modeli

Kreativlikning “4P” modeli

REJA

• “4P” konsepsiya tarixi va rivojlanish bosqichlari.
• “4P” modifikatsiyalari va ularning mohiyati.
• “4P” konsepsiyasi asosidagi yangi nazariyalar.

Kreativlikda omillar 4P sifatida belgilanadi - shaxs, jarayon, mahsulot va bosim. Shaxs har qanday ijodiy ishning markazida. Mahsulotni yarat- ish uchun ular o‘z mahoratlari, atrof-muhit (yoki bosim), ijodiy qobiliyatlari va motivatsiyasidan foydalanadilar. Shaxsning ijodiy qobiliyatlarini o‘lchash oson emas. Ammo ular o‘lchovlidir. Biror kishining afzalliklari adapter (moslashuvchi)dan innovatorgacha o‘lchanadi. Yigirmanchi asrning boshlarida ko'plab olimlar inson ijod bi­lan tug'ilgan yoki tug‘ilmagan deb ishonishgan. Tadqiqot ijodga ijodkor shaxs nuqtai nazaridan qaradi. Psixologlar o‘zlarini ijodiy deb bilgan shaxslar tomonidan ifoda etilgan individual ijodkorlikka e’tibor qaratdilar va ushbu odamlarning har qanday o'ziga xos xu- susiyatlarini qayd etdilar.

Jarayon deganda shaxs tomonidan mahsulotni ishlab chiqish- da foydalaniladigan jarayon tushuniladi. Iltimos, e’tibor bering. bu jarayon metodologiyani emas. balki fikrlash jarayonini anglatadi. Bu muammoni hal qilishga yoki yangi yechim yaratishga harakat qilayotganidagi odamning fikrlash yo"li. Masalan, amerikalik psixolog J.P.Guilford ijodiy izlanishlam- ing muhim hissalaridan biri bo'lgan shaxsiy, motivatsion va tem- peramentli xususiyatlarni, shuningdek, juda ijodiy shaxslarning ke- lib chiqishi va ish uslublarini tahlil qiladigan shaxsga yo'naltirilgan asos yaratdi. Guilford ijodkorlik tavsifini g'oyalarni asl, ravon, egi- luvchan va puxta usullar bilan boshqarish qobiliyatiga asoslangan.

Mahsulot shaxs tomonidan quriladi va kreativ (ijodiy) jarayon natijasidir. Bu yangilik hisoblanadi. Mahsulot, ehtimol, kreativ- lik sohasida eng kam o'rganilgan omil. Ular, odatda, jarayon va shaxsning natijasi sifatida qaraladi. Shuningdek, kreativlik mahsu- lotining aniq ta’rifi bo'yicha bahs-munozaralar mavjud. Amaldagi tajriba shuni ko'rsatadiki. mahsulot yangi va foydali bo'lishi ker- ak. Buni aniqlash uchun har bir tashkilot ekspertlar guruhi asosida qarorlar qabul qilinadigan o'zlarining kelishgan model uslublarini o'matadllar.