Kreativ 2020. indd

KOMPETENSIYAVIY MODELNING JIHATLARI BO‘YICHA 

TOPSHIRIQLARNING TAQSIMLANISHI

Jihat

Sinov davomiyligi, foizda

Turli gʻoyalarni ishlab chiqish

40 %

Kreativ gʻoyalarni ishlab chiqish

30 %

Gʻoyalarni baholash va takomillashtirish

30 %

103.  Sinovdan koʻzlangan maqsad kreativ fikrlashning ikki keng mav-

zudagi mazmun sohalariga va toʻrt domen orasida munosib muvozanatni 

topishdir.

---

41

PISA  tadqiqotida  kreativ  fikrlashni  baholashda  topshiriqlarning 

taqsimlanishi 3-jadvalda aks etgan.

3 -jadval

TOPSHIRIQLARNING MAVZUVIY MAZMUN SOHASI

VA DOMEN BO‘YICHA TAQSIMLANISHI

Mavzuviy mazmun sohasi

Domen

Topshiriqlar foizda

Kreativ ifodalash

Yozma ifoda

 25  %

Vizual ifoda

25 %

Bilim yaratish va

muammoni hal qilish

Ijtimoiy muammoni 

hal qilish

25 %

Ilmiy muammoni 

hal qilish

25 %

JAVOB SHAKLLARI

104.  Ushbu doirada belgilangan kreativ fikrlash jihatlarini baholashda 

foydalangan birliklar javoblarning quyidagi turfa turlaridan iborat:

– Ochiq  test  topshiriqlari:  bular,  odatda,  bir  necha  soʻzdan  (masalan, 

rasm yoki ilmiy gipotezaga sarlavha) qis qa matngacha (hikoyani oʻziga 

xos tarzda yakunlash yoki dizayn gʻoya sini tushuntirib berish) boʻlgan 

yozma javobni taqozo etadi. Baʼzi ochiq test topshiriqlari vizual javobni 

(masalan, plakat chizish yoki berilgan shakllarni qoʻshish kabi) talab 

etadi.

– Interaktiv  simulatsiyaga  asoslangan  topshiriqlar:  ushbu  vazifalar 

o‘quv chilar ilmiy izlanish olib borishi mumkin boʻlgan laboratoriya 

mu hitini, yoki o‘quvchilar navbatdagi darajani tugallashi kerak boʻlgan 

oʻyin  muhitini  yaratib  beradi.  Bu  vazifalarda  o‘quvchilar  oʻz  xatti-

harakatlariga nisbatan darhol avtomatlashgan javob oladilar.

– Oddiy  va  murakkab  yopiq  test  topshiriqlari:  bu  topshiriqlar  ko‘p 

variantlardan bittasini tanlash (masalan, yangi g‘oyani ishlab chiqish 

o‘rniga ilgari taklif etilgan g‘oyani tanlash), javoblarni siljitib joylashga 

(g‘oyalarni toifalashga) asoslangan javoblarni talab etadi. 

---

42

43

105.   Javob turiga qarab vazifalarning taqsimlanishi kreativ fikrlash-

ning toʻrtta domenida turlicha boʻladi.

106.  Bir qator potensial test sinovlari PISA testlari platformasi doi-

rasida loyihalashtirilgan, ishlab chiqilgan va jamlangan. Tajriba-sinovlar 

uchun bo‘limlarning yakuniy bosqichiga o‘tadigan sinov guruhlari mam-

lakatlarning xulosa beruvchi ekspertlari bu potensial bo‘limlar turkumidan 

quyidagi  muhim  mezonlar  asosida  (lekin  bu  bilan  cheklanib  qolmay) 

saralab olingan:

– ushbu  doirada  kreativ  fikrlashda  muhim  deb  topilgan  nazariyalar 

(masalan, kompetensiyaviy modeli, domenlar)ning aks etishi;

– ko‘nikmalar darajasini aniq farqlaydigan vazifalar turkumi;

– vazifa shakllarining munosibligi va turliligi;

– tanlangan o‘lchov vositalari uchun ishonchli kodlashtirish va baholash 

yoʻriqnomalarini ishlab chiqish imkoniyati;

– mavzularning kelib chiqishi va millatidan qatʼi nazar, barcha o‘quvchilar 

uchun tanish va tegishli boʻlishi;

– kognitiv laboratoriya va validatsiya tadqiqotlaridagi samarasi.