Korxonaning likvidligi va to'lov qobiliyatini baholash. Kurs ishi: Korxonaning likvidligi va to'lov qobiliyati, baholash va boshqarish usullari

3.3 Pul oqimlarini o'rganish asosida kompaniyaning to'lov qobiliyatini baholash

Joriy to'lov qobiliyatini operativ ichki tahlil qilish, mahsulotlarni sotishdan tushgan mablag'lar, debitorlik qarzlarini to'lash va boshqa pul tushumlari ustidan kunlik nazoratni amalga oshirish, shuningdek etkazib beruvchilar, banklar va boshqa kreditorlar oldidagi to'lov majburiyatlarining bajarilishini nazorat qilish; operativ to'lov taqvimi tuziladi, unda bir tomondan naqd pul va kutilayotgan to'lov vositalari, ikkinchi tomondan esa ushbu davr uchun to'lov majburiyatlari hisoblab chiqiladi.

Kalendar mahsulotlarni jo'natish va sotish, ishlab chiqarish vositalarini sotib olish to'g'risidagi ma'lumotlar, mehnatga haq to'lash to'g'risidagi hujjatlar, xodimlarga avanslar berish, bank hisobvaraqlaridan ko'chirmalar va boshqalar asosida tuziladi.

Joriy to'lov qobiliyatini aniqlash uchun tegishli sanadagi to'lov vositalarini xuddi shu sanadagi to'lov majburiyatlari bilan solishtirish kerak.

To'lov qobiliyatining past darajasi, ya'ni mablag'larning etishmasligi va kechiktirilgan to'lovlarning mavjudligi tasodifiy va surunkali bo'lishi mumkin. Shuning uchun kompaniyaning to'lov qobiliyatining holatini tahlil qilishda moliyaviy qiyinchiliklarning sabablarini, ularning shakllanish chastotasini va muddati o'tgan qarzlarning davomiyligini hisobga olish kerak.

To'lovga layoqatsizligining sabablari quyidagilar bo'lishi mumkin:

· Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmining kamayishi, uning tannarxining oshishi, foyda miqdorining kamayishi va natijada korxonaning o'zini o'zi moliyalashtirish manbalarining etishmasligi;

· aylanma mablag'lardan noto'g'ri foydalanish: mablag'larni debitorlik qarzlariga yo'naltirish, ortiqcha zaxiralarga va vaqtincha moliyalashtirish manbalariga ega bo'lmagan boshqa maqsadlarga investitsiya qilish;

· Kompaniya mijozlarining to'lovga layoqatsizligi;

· Soliqlarning yuqori darajasi, soliqlarni o'z vaqtida yoki to'liq to'lamaganlik uchun jarimalar.

To'lov qobiliyati ko'rsatkichlarining o'zgarishi sabablarini aniqlash uchun mablag'larning kirib kelishi va chiqishi bo'yicha rejaning bajarilishini tahlil qilish katta ahamiyatga ega. Buning uchun pul oqimi to'g'risidagi hisobot ma'lumotlari biznes-rejaning moliyaviy qismi ma'lumotlari bilan taqqoslanadi.

Avvalo, siz operatsion, investitsiya va moliyaviy faoliyatdan naqd pul tushumlari rejasining bajarilishini belgilashingiz va rejadan chetga chiqish sabablarini aniqlashingiz kerak. Maxsus e'tibor mablag'lardan foydalanishga yo'naltirilgan bo'lishi kerak, chunki korxona byudjetining daromad qismi bajarilganda ham mablag'larni ortiqcha sarflash va noratsional foydalanish moliyaviy qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin.

Korxona moliyaviy budjetining xarajat qismi har bir modda bo‘yicha asosli va asossiz bo‘lishi mumkin bo‘lgan ortiqcha xarajatlarning sabablarini aniqlagan holda tahlil qilinadi. Tahlil natijalariga ko'ra, kelajakda korxonaning barqaror to'lov qobiliyatini ta'minlash uchun rejalashtirilgan pul tushumini oshirish uchun zaxiralarni aniqlash kerak.