Korxonaning aylanma mablag’lari

Bir marta aylanish davomiyligi kunlarda o‘lchanadi hamda shu davrdagi kunlar
sonini aylanish koeffitsientiga nisbati orqali quyidagi formula asosida hisoblanadi:
T = D : Ka
Bu erda:
D - shu davrdagi kunlar soni (360, 90).
Aylanma mablag‘larning to‘liq aylanish muddati qanchalik kichik yoki bu
aylanishlar soni qanchalik ko‘p bo‘lsa, aylanma mablag‘lar shunchalik kam talab qilinadi va aksincha, aylanma mablag‘lar qanchalik tez aylanishda bo‘lsa, shunchalik samarali
ishlatiladi. Bugungi kunda aylanma mablag‘larda, ayniqsa, korxonalarning moddiy-tovar
boyliklarida band bo‘lgan yirik miqdordagi pul mablag‘lari ularning to‘liq saqlanishiga
e’tibor qaratish, ulardan maqsadlarga muvofiq va samarali foydalanish, shuningdek,
ularning aylanishini tezlashtirishni talab qiladi. Korxonalar oldiga qo‘yilgan vazifalarni
bajarish quyidagilarni amalga oshirishni talab qiladi:
* fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini keng qo‘llash;
* ishlab chiqarishning barcha jarayonlarida ilmiy jihatdan asoslangan norma va
normativlar tizimini yaratish;
* korxonalarni uzoq muddatli xo‘jalik aloqalari yuritishga o‘tkazish va
kooperatsiya qilishni rivojlantirish;
* mahsulotlar, moliyaviy, moddiy va kuch-quvvat resurslarining sifat balansini
tuzish;
* boshqarish tizimini tashkil etishning va rag‘batlantirishning optimal
shakllarini qo‘llash

Shunday qilib, aylanma mablag'lardan foydalanish samaradorligi iqtisodiy ko'rsatkichlar tizimi bilan tavsiflanadi, ulardan biri ularni ishlab chiqarish va muomala sohasiga joylashtirish nisbati. Qancha ko'p aylanma aktivlar ishlab chiqarish sohasiga xizmat qilsa, ikkinchisida - ishlab chiqarish tsikli (albatta, ortiqcha zaxiralar bo'lmaganda), ulardan oqilona foydalaniladi.

Korxonaning aylanma mablag'larini shakllantirishda aktivlarning paydo bo'layotgan tuzilmasining likvidligiga e'tibor qaratish lozim. Ishlab chiqarish va tijorat faoliyatini amalga oshirish moddiy va pul oqimlarining harakati bilan bog'liq. Bir tomondan, ishlab chiqarish dasturini bajarish uchun zarur bo'lgan manbalar oqimi mablag'larning chiqib ketishiga olib keladi. Boshqa tomondan, ishlab chiqarilgan mahsulotlarni sotish mablag'larning kirib kelishiga olib keladi. Shunday qilib, hisobot sanasida ishlab chiqarish va tijorat tsiklida aylanma mablag'lardan foydalanish natijasida korxona o'z faoliyatini amalga oshirish uchun shakllangan aylanma mablag'larning ma'lum bir tuzilmasini va ularga zid bo'lgan majburiyatlarni ishlab chiqadi.

Likvidlikni tahlil qilishning an'anaviy usuli balans aktivlari va passivlarini quyidagi printsip bo'yicha to'rt guruhga taqqoslashdan iborat: aktivlar - mulkning likvidligi pasayish darajasiga ko'ra, passivlar - uzaytirish darajasiga ko'ra. majburiyatlarning muddati. Shu bilan birga, buxgalteriya balansining likvidligi to'g'risida xulosa chiqarish uchun aktivlarning dastlabki uchta guruhining har biri tegishli passiv guruhlaridan kam bo'lmasligi kerak.

Yuqoridagi yondashuvning ahamiyatini kamaytirmay turib, shuni ta'kidlaymizki, bu har doim ham boshqaruv qarorlarini qabul qilishga imkon bermaydi, chunki kompaniyaning hozirgi sharoitlari tashqi moliyaviy hisobotda aks ettirilmagan. Masalan, qo'shimcha ma'lumot manbalarini ishlatmasdan, shubhali debitorlik qarzining ulushini va kreditorlik qarzni to'lamaslik oqibatlarini aniqlash mumkin emas. Ko'pgina iqtisodchilarning yozishmalarida, mustaqil kontragentlar bilan munosabatlarda (uchinchi tomon qarzi) va tahlil qilinayotgan korxona (tuzilmaviy qarz) bilan bir mulkdorga tegishli bo'lgan kontragentlar bilan munosabatlarda shakllangan debitorlik va kreditorlik qarzlarni ajratish zarurligi asoslanadi. Qisqa muddatda, tizimli kreditorlik qarzlari o'z manbalariga, va tizimli debitorlik qarzlari - eng katta melividli aktivlarga tegishli bo'lishi mumkin. Yuqoridagilarni inobatga olgan holda, tashkilotning aktivlari va passivlarini guruhlash usuli taklif qilinadi, bu boshqaruv hisoboti ma'lumotlaridan foydalanishni o'z ichiga oladi. Mutaxassislarning amaliy tajribasi shuni ko'rsatadiki, boshqaruv hisoboti ma'lumotlaridan foydalangan holda korxona aktivlarining likvidligini tahlil qilish tahlilchilarga aktivlarni sotib olishni rejalashtirish va to'lovlarni amalga oshirish maqsadida yanada muvaffaqiyatli tadqiqotlar o'tkazishga imkon beradi. kompaniyaning moliyaviy oqimlarini boshqarish bo'yicha eng to'g'ri qarorlarni qabul qilish. Aylanma mablag'larning korxona natijalariga ta'sir qilishining eng muhim omili aylanma mablag'larning aylanishi hisoblanadi.

Shu bilan birga, an'anaviy ishlatilgan aylanma ko'rsatkichlari (aylanma mablag'larning aylanish koeffitsienti, aylanma davomiyligi va pul mablag'larini shartli chiqarish yoki jalb qilish) qiymatining asosiy omili bu olingan daromad miqdori emas, balki aylanma mablag'larning aylanish tezligi, balki tushumga kiritilgan foyda bo'yicha. Tovar aylanmasini hisoblashning umumiy qabul qilingan amaliyotida bu fakt aks ettirilmagan, bu esa tashkilotning moliyaviy natijalarini har tomonlama tahlil qilishga imkon bermaydi.