|
Узоқ муддатли кредитларни ҳисобга олиш
Корхона 2008 йил 1 майда асосий восита сотиб олиш учун 3 йил муддатга банкдан 27.000.000 сўм кредит олди. Шартномага кўра кредит фоизи 15% бўлиб, кредит бўйича фоизлар ҳар ойда тўланади, кредитнинг асосий қисми эса ҳар йили апрел ойининг учинчи декадасида 9.000.000 сўмдан қайтарилади
Кредитнинг қайтарилиши жадвали, минг сўм
|
сана
|
Ҳисобот даври бошига мажбурият
|
Тўланадига н фоиз, 15%
|
Кредитнинг жорий қисми
|
Кредит бўйича жами тўлов
|
Ҳисобот даври охирига қолдиқ
|
1 май 2008 й
|
27 000,0
|
|
|
|
|
апрел 2009 й
|
27 000,0
|
4 050,0
|
9 000,0
|
13 050
|
18 000,0
|
апрел 2010 й
|
18 000,0
|
2 700,0
|
9 000,0
|
11 700,0
|
9 000,0
|
апрел 2011 й
|
9 000,0
|
1350,0
|
9 000,0
|
10 350,0
|
-
|
Кредитнинг қайтарилиши бўйича бухгалтерия ёзувлари
|
сана
|
Хўжалик муомаласи
|
Сумма, минг сўм
|
Счетлар алоқаси
|
Д-т
|
К-т
| |
1.05.08
|
Узоқ муддатли кредит ҳисоб рақамига келиб тушганда:
|
Кредитнинг жорий қисми
|
9 000,0
|
5110
|
6950
|
Кредитнинг узоқ муддатли қисми
|
18 000,0
|
7810
| |
1- йил ҳар ойнинг охир-ги санасида
|
Фоиз ҳисобланганда (27 000,0 х 0,15 / 12 х 1)
|
337,5
|
9610
|
6920
|
Фоиз тўланганда
|
337,5
|
6920
|
5110
| |
Ҳар йили апрел ойининг учинчи декадасида
|
Кредитнинг бир қисми қайтарилганда
|
9 000,0
|
6950
|
5110
|
Кредитнинг жорий қисмига
|
9 000,0
|
7810
|
6950
|
Тўланадиган облигациялар
Қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда қарз шартномаси облигациялар чиқариш ва сотиш йўли билан тузилиши мумкин.
Облигация қимматли қоғоз бўлиб, уни сақловчининг облигацияни чиқарган шахсдан облигацияда назарда тутилган муддатда облигациянинг номинал қийматини ёки бошқа мулкий эквивалентини олиш ҳуқуқини тасдиқлайди. Облигация уни сақловчига облигациянинг номинал қийматидан облигацияда қайд этилган миқдорда фоизлар олиш ҳуқуқини беради
Мисол
Корхона 1 июнда 6 ой муддатга номинал қиймати 500 000 сўм, фоиз ставкаси 13% бўлган 4 дона облигацияни чиқариб сотди
Тўланадиган облигациялар бўйича бухгалтерия ёзувлари
|
сана
|
Хўжалик муомаласи
|
Сумма, минг сўм
|
Счетлар алоқаси
| |
Д-т
|
К-т
| |
1.06
|
Облигациялар чиқариш йўли билан қарз олинганда (500 000 х 4 дона)
|
2 000,0
|
5110
|
6830
| |
ҳар ойнинг охирги
санасида
|
Облигациялар бўйича фоиз ҳисобланганда (2 000 000 х 0,13 / 12)
|
21,7
|
9610
|
6920
|
Фоиз тўланганда
|
21.7
|
6920
|
5110
| |
31.12.
|
Облигация номинал қиймати бўйича қайтариб сотиб олинганда
(500 000 х 4 дона)
|
2 000,0
|
6830
|
5110
|
Меҳнат – иқтисодий ресурсларни истеъмол учун яроқли ҳолатга келтириш жараёнидир.
А.Ўлмасов
Меҳнат ва унга ҳақ тўлаш ҳисобининг вазифалари
ходимларнинг иш сифати, ҳажми ва вақтини тўғри ва ўз вақтида ўлчаш ва ҳужжатларбилан расмийлаштириш; иш ҳақи, ундан ушланадиган солиқлар ва мажбурий
тўловларни ҳисоблаш ва уларни белгиланган муддатлардатўлаш;
меҳнат ҳақи харажатларини тўғри туркумлаш ва ҳисоб объектларига тақсимлаш;
ходимлар сонини ва иш вақтидан фойдаланишни назорат қилиш;
меҳнат ҳақи харажатларининг синтетик ҳисобини ташкил этиш.
|
Меҳнатга ҳақ тўлаш шакллари
|
|
|
|
|
|
|
Ишбай
|
|
|
|
Оддий ишбай
|
|
|
|
Ишбай-мукофот
|
|
|
|
Ишбай-прогрессив
|
|
|
|
Билвосита ишбай
|
|
|
|
Аккорд
|
|
|
Вақтбай
|
|
|
|
Оддий вақтбай
|
|
|
|
Вақтбай-мукофот
|
|
Уйғунлаш-ган
Меҳнатга ишбай ҳақ тўлашда сарф этилган вақтдан қатъий назар, ҳар бир ишлаб чиқариш бирлиги учун белгиланган суммада ҳақ тўланади.
Меҳнатга вақтбай ҳақ тўлашда
ишлаб чиқариш ҳажмидан қатъий назар,
соатбай, кунлик, ҳафталик ёки ойлик вақт
меъёри учун ҳақ тўланади.
Меҳнатга уйғунлашган тартиб бўйича ҳақ тўлашда ҳар бир ишлаб чиқариш бирлиги учун тўланадиган ҳақ миқдори белгиланади. Шу билан бирга, маълум вақт учун кафолатланган иш ҳақи тайинланади.
Ишга кириш учун келган бухгалтер фирма директоридан сўрабди:
–Мен сизни янги бухгалтер излаяпти деб эшитдим?
–Ҳа… эскисини ҳам излаяпмиз.
Ишбай ҳақ тўлаш шакли
Оддий ишбай шаклида ишлаб чиқарилган маҳсулот сонини ишбай нархига кўпайтириш йўли билан иш ҳақи миқдори аниқланади.
Ишбай-мукофот шаклида бевосита ишбай нархлар бўйича иш ҳақидан ташқари маълум ишлаб чиқариш ютуқларига эришилганлиги учун ҳақ олади.
Ишбай-прогрессив шаклида ишчилар меҳнатига белгиланган бошланғич меъёр доирасида бевосита ишбай нархлар бўйича, бу меъёрдан ортиқчасига эса оширилган нарх бўйича ҳақ тўланади.
Ишбай ҳақ ўлаш
шакл
Билвосита ишбай тшакли ишбай и нархлари бўйича белгиланиб, хизмат кўрсатаётган участкадаги ўртача иш меъёрининг бажарилиш фоизига кўпайтирилиши мумкин.
Аккорд шакли бутун иш ҳажми учун иш ҳақи миқдорини белгилайди ҳамда аккорд топшириқларни бажариш муддатларини қисқартирганлик учун мукофотлашни ўз ичига олади. Ишбай аккорд шакли асосан мавсумий ишларни ҳамда айрим буюртмаларни бажаришда қўлланилади.
Вақтбай ҳақ тўлаш шакли
Оддий вақтбай шаклида ходимлар ишлаган вақтига қараб белгиланган маош асосида ҳақ олишади.
Вақтбай-мукофот шаклида тариф ставкалари бўйича иш ҳақидан ташқари муайян миқдор ва сифат кўрсаткичларига эришганлик учун қўшимча равишда мукофот тўланади.
Тариф тизими – меъёрлар йиғиндиси, улар ёрдамида меҳнат шароитлари ва қийинчиликларига, табиий-иқлими шароитларида ишлашга, меҳнат мароми ва тавсифига қараб иш ҳақини табақалаштириш.
Тариф тизими
Тариф ставкалари ва сеткалари
Тариф коэффициентлари
Ишчиларнинг тариф-малака малумотномалари, хизматчилар лавозим малака маълумотномалари
Устама ва турли қўшимча тўловлар
Тариф ставкаси – иш вақти бирлиги учун иш ҳақининг пул шаклида ифодаланган ҳажми
Тариф сеткаси – меҳнатга ҳақ тўлашни табақалаштиришда қўлланиладиган разрядлар ва уларга мувофиқ коэффициентларни ўз ичига олади.
Тариф мувофиқ
коэффициенти – белгиланган,
тариф разрядларига тариф ставкасига
кўпайтириш йўли билан иш ҳақини ҳисоблашда фойдаланиладиган коэффициентлар.
Тариф-малака (ёки лавозим) маълумотномаси – разряд белгилаш мезони бўлиб, ходим малакасига қўйиладиган талаблар кўрсатилган асосий иш турларининг тўлиқ тавсифномаларини ўз ичига олади.
Устамалар ва қўшимча тўловлар – тариф ставкаси
миқдорида инобатга
ҳисобга олиб,
олинмаган ходимнинг
турли омилларни иш ҳақини
индивидуаллаштириш учун белгиланган фоиз ёки маълум сумма кўринишидаги тўлов.
Меҳнатга ҳақ тўлашнинг ягона тариф СЕТКАСИ1
|
Меҳнатга ҳақ тўлаш разрядлари
|
Тариф коэффициентлари
|
Меҳнатга ҳақ тўлаш разрядлари
|
Тариф коэффициентлари
|
0
|
1,000
|
12
|
5,870
|
1
|
2,377
|
13
|
6,242
|
2
|
2,616
|
14
|
6,617
|
3
|
2,878
|
15
|
7,000
|
4
|
3,165
|
16
|
7,388
|
5
|
3,467
|
17
|
7,781
|
6
|
3,783
|
18
|
8,180
|
7
|
4,112
|
19
|
8,585
|
8
|
4,454
|
20
|
8,995
|
9
|
4,797
|
21
|
9,411
|
10
|
5,147
|
22
|
9,830
|
11
|
|
5,503
|
|
|
|
|
|
Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил 26 октябрдаги 218-сон қарорига 1-ИЛОВА
Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексидан кўчирма
155-модда. Меҳнат ҳақининг энг кам миқдори (биринчи хат боши)
Муайян давр учун белгиланган меҳнат нормасини ва меҳнат вазифаларини тўлиқ бажарган ходимнинг ойлик меҳнат ҳақи қонун ҳужжатлари билан белгилаб қўйилган энг кам меҳнат ҳақи миқдоридан оз бўлиши мумкин эмас.
Шахсий таркибни ҳисобга олиш учун қуйидаги ҳужжатлардан фойдаланилади:
Т-1 шакли. Ишга қабул қилиш ҳақида буйруқ.
Т-2 шакли. Шахсий варақа.
Т-5 шакли. Бошқа ишга ўтказиш ҳақида буйруқ.
Т-6 шакли. Таътил бериш ҳақида буйруқ
Т-8 шакли. Меҳнат шартномасини бекор қилиш ҳақида буйруқ.
Ҳозиргина ойлик маошини олган ходим бухгалтерга норозилик билдирди:
– Сиз менга 20 000 сўм кам бердингиз!
– Ҳаммаси тўғри. Сиз ўтган ойда 20 000 сўм кўп олгандингиз, лекин норозилик билдирмагандингиз!?
– Чунки бир марта адашсангиз ҳурматингиз учун кўз юмиш мумкин, лекин иккинчи мартасига чидаб бўлмайди!
Do'stlaringiz bilan baham: |
