Korxonada axborot xavfsizligini

---

International Conference on Developments in Education 
Hosted from Bursa, Turkey 
https
: 
econferencezone.org April 25
th
2022 
135 
KORXONADA AXBOROT XAVFSIZLIGINI 
TA’MINLASHNING ZAMONAVIY USULLARI 
Usmonov AbbosValijon O’gli 
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti magistranti. 
Iqtisodiyotda axborot texnologiyalari va tizimlari 
2-kurs 
Annotatsiya
: Ushbu maqolada hozirgi vaqatda korxonalarda axborot xavfsizligini 
ta’minlashda olib borilyotgan jahon va milliy tajribalar yoritib o’tilgan. Undan tashqari 
maqolada axborot xavfsizligi tushunchasi uning mohiyati ham muhokama qilingan.
Kalit so’zlar
: Axborot xavfsizligi, tahdidlar, viruslar, spamlar, kiberhujumlar 
Dastlab biz axborot xavfsizligi tushunchasiga qisqacha izoh berib o’tsak. Axborot xavfsizligi 
bu axborot xatarlarini kamaytirish orqali axborotni himoya qilish amaliyotidir. Bu axborot 
xavfini boshqarish qismidir. Bu, odatda, ma'lumotlarga ruxsatsiz nomuvofiq kirish yoki 
qonunga xilof ravishda foydalanish, oshkor qilish, buzish, yo'q qilish, buzilish, o'zgartirish, 
tekshirish, yozib olish yoki qadrsizlanish ehtimolini oldini olish yoki hech bo'lmaganda 
kamaytirishni o'z ichiga oladi. Bu shuningdek, ushbu hodisalarning salbiy ta'sirini 
kamaytirishga qaratilgan harakatlarni o'z ichiga oladi. Himoyalangan ma'lumotlar har qanday 
shaklda bo'lishi mumkin, masalan. elektron yoki moddiy. Axborot xavsizligini ta’minlash 
bo’yicha dastlabki choralar qadimgi davrlarga borib taqaladi. Bunga misol qilib quyidagilarni 
keltirsak bo’ladi. 
Ilgari vaqtda aloqa qilishning dastlabki kunlaridan boshlab diplomatlar va harbiy 
qo'mondonlar yozishmalarning maxfiyligini himoya qilish uchun biron bir mexanizmni 
taqdim etish va aniqlash uchun ba'zi vositalarga ega bo'lish kerakligini tushunib yetishdi. 
Bunga Yuliy Tsezar ixtirosi bo’lgan Qaysar shifrini v.asr misol qilib keltirsak bo’ladi.
Miloddan avvalgi 50 yilda yaratilgan ushbu shifr, maxfiy xabarlari o'qilmasligi uchun xabar 
noto'g'ri qo'llarga tushmasligi uchun yaratilgan.
Hozirgi vaqtda korxonalarda yuzaga kelayotgan axborot xavsizligigi tahdid turli hil omillar 
natijasida yuzaga keladi. Bularga misol qilib korxona ishchilaring ichki axborot xavsizligi 
qoidalariga rioya qilmasligi, axborotni qabul qiluvchi va uzatuvchi qurilmalarning nosozligi, 
internet tarmog’idagi turli xil spam va virusli xabarlar shular jumlasaidandir. Ulardan 
himoyalanishning bir qancha yo’llari bor quyida biz bularni ko’rib chiqamiz. 
Avvalo korxonada axborot xavfsizligini ta’minlashda ichki muhitni inobatga olish kerak. 
Hodimlar boshqaruviga alohida e’tibor berish kerak. Har bir xodim korxonaning ichki tartib 
qoidalariga so’zsiz bo’ysinishi kerak. Bularga biz quyidagilarni misol qilib keltirsak bo’ladi. 
Hodimlar korxona ichki sirlarini tashqariga olib chiqmasliklari kerak. Ular korxona qonun 
qoidalariga roiya qilishlari kerak. Endi korxonada ishlatilyotgan axborot qurilmalarini 
axborot tahdidlaridan himoya qilish choralarini ko’rib chiqsak. Hozir sir emaski internet 
tarmog’i orqali turli xildagi kiberhujumlar uchrab kelmoqda. Bunda hakerlar korxona axborot 
tizimiga internet tarmog’i orqli hujum uyushtirib kerakli ma’lumotlarni oladilar. Misol uchun 
bank hisob raqami to’g’risidagi ma’lumotlarni va o’z maqsadlari yo’lida foydalanadilar. 
Endi oddiygina kompyuter viruslari va spamlar korxona axborot tizimiga qanday zarar 
keltirishi mumkinligi to’g’risida qisqacha to’xtalib o’tsak. Kompyuter viruslari ular 
zamonaviy biznes uchun haqiqiy xavf tug'diradi. Virusning korporativ tarmoq tugunlariga 
kirib borishi ularning faoliyatining buzilishiga, ish vaqtining yo'qolishiga, ma'lumotlarning 
yo'qolishiga, maxfiy ma'lumotlarning o'g'irlanishiga va hatto pul mablag'larining bevosita 

---