Korrupsiyaga qarshi kurashish siyosati

Korrupsiya jinoyatlarini ochishda e’tiborga loyiq bo‘lgan yana bir muhim element bu chet el amaldorlarining poraxo‘rligidir. Jinoyat kodeksining VIII bo‘limida belgilangan ta’rifga ko‘ra, chet el mansabdor shaxsining ta’rifi mansabdor shaxsning umumiy ta’rifiga kiritilgan. Bu ta’rif xalqaro standartlarga to‘la mos kelmaydi. Bu ta’rif Konvensiyalarda nazarda tutilganidan ancha tor bo‘lib, hatto ba’zi o‘rinlarda korrupsiyaning bu turiga xos xususiyatlar keng yoritilmagan.
Korrupsion jinoyatlarning boshqa tarkibiy xusuiyatlariga to‘xtaladigan bo‘lsak, O‘zbekiston Respublikasida bir necha korrupsion harakatlar, O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksga kiritilganligi ajablanarlidir[24]. Xususan, 61¹-modda (Nodavlat tijorat tashkilotining yoki boshqa nodavlat tashkilotining xizmatchisini pora evaziga og‘dirib olish), 193¹-modda (Davlat organining, davlat ishtirokidagi tashkilotning yoki fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organining xizmatchisini pora evaziga og‘dirib olish), 193²-modda (Davlat organi, davlat ishtirokidagi tashkilot yoki fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi xizmatchisining qonunga xilof ravishda moddiy qimmatliklar olishi yoki mulkiy manfaatdor bo‘lishi) kabi harakatlar uchun ma’muriy javobgarlik xalqaro standartlarga zid bo‘lib, tegishli kompozitsiyalar ma’muriy javobgarlik kodeksidan olib tashlanishi va Jinoyat kodeksiga qamrab olinishi kerak.
Xalqaro standartlarga ko‘ra, korrupsiya jinoyatlari uchun sanksiyalar samarali, mutanosib bo‘lishi va to‘xtatuvchi ta’sirga ega bo‘lishi kerak. Bundan kelib chiqib yondoshadigan bo‘lsak, Respublikamiz qonunchiligida ko‘zda tutilgan sanksiyalar ham bir qancha kamchiliklardan xoli emasligiga guvoh bo‘lishimiz mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 192¹⁰-213-214-moddalarida
korrupsion jinoyatlarga belgilangan sanksiyalarda xalqaro me’yorlarni to‘liq hisobga olinmagan, chunki ularda ozodlikdan mahrum qilish shaklida jazo berish nazarda tutilmagan. Shuningdek, bunda jinoiy javobgarlik uchun asos sifatida qaraladigan “ma’muriy preyuditsiya” kabi salbiy holatni mavjudligi ham, xalqaro huquqiy yordamni amalga oshirish uchun to‘siq bo‘ladi.
Ahamiyatlisi shundaki, korrupsiyaga qarshi kurashda Istambul harakatlar rejasi doirasidagi monitoring ekspertlari BMTning korrupsiyaga qarshi Konvensiyasini O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 12-moddasi, 3-qismida qayd etilgani kabi xalqaro shartnoma deb hisoblash mumkinmi, degan savolga javob olishmagan.