Korrelyatciya teoryasinin’ elementleri Reje: Kirisiw Korrelyatsiyaliq analiz tiykarlari. Jup korrelyatsiya Ko’p faktorli korrelyatsiya

1.Korrelyatsiyaliq analiz tiykarlari. Jup korrelyatsiya

Korrelyatsiyalıq analiz járdeminde tiykarınan tómendegi eki túrdegi másele sheshiledi:

Belgiler ortasındaǵı baylanıstı dáliylewshi regressiya teńlemesin anıqlaw hám onı málim itimallıq (isenim dárejesi) penen bahalaw;
Baylanıs tıǵızlıǵın anıqlaw. Har qanday korrelyatsiyalıq analiz nátiyje belgi hám onıń regressiya teńlemesindegi qatnasıw formasın anıqlawdan baslanadı. Soń nátiyjelik belgige tásir etiwshi faktorlardıń dizimi belgilenip, olardan zárúrleri tańlap alınadı. Regressiya teńlemesine kirgizilgen faktorlar óz-ara sızıqlı funktsional yaki júdá kúshli korrelyatsiyalıq baylanısta bolmawı kerek. Eger óz-ara kúshli baylanısqa faktorlar modelge kirgizilse, olar málim dárejede bir-birin tákrarlaydı hám regressiya kórsetkishleri buzıladı.

Bul jaǵdaydan qutılıw ushın barlıq faktorlardıń óz-ara baylanıs kúshi (Jup korrelyatsiya koeffitsientin esaplaw jolı menen) anıqlanadı hám birin-biri tákirarlaytuǵın (nátiyjelik belgi menen kúshsiz baylanısta bolǵan) faktorlar teńlemesine shıǵarıladı. Sońınan regressiya teńlemesiniń parametrleri (ao, a1, a2…an) tabıladı.

Regressiya teńlemesi anıqlanǵannan soń onda qatnasıp atırǵan faktorlardıń nátiyjelik belgige tásiriniń zárúrligi bahalanadı. Eger model hám oǵan kiritilgen barlıq faktorlar talap etilgen itimalıq penen mánisli bolsa, ol adekvat model delinedi. Model adekvat bolǵan jaǵdayda onıń kórinisi ózgertiledi. Jańa model aldıńǵısınan mánissiz faktorlardı shıǵarıw jolı menen anıqlanadı.

Regressiyalıq hám korrelyatsiyalıq analizdi qollanıw ushın statistikalıq toplam tómendegi bir neshe talaplarǵa juwap beriwi kerek:

•Nátiyjelik belginiń ortasha muǵdarı jalǵan bolmaslıǵı lazım;

•Úlken sanlar nızamına tiykarlanıp tosınarlıq qátelerdiń tásiri derlik joǵalıp

ketiwi ushın toplamnıń muǵdarı jeterlishe úlken bolıwı zárúr;

•Toplamnıń birlikleri óz-ara baylanıspaǵan bolıwı kerek;

•Nátiyjelik belgi faktorlarınıń barlıq mánislerinde normal bólistiriw nızamına boysınıw yaki oǵan jaqın bolıwı zárúr.

Nátiyjelik belginiń ortasha dárejesi (Ux) menen faktor (x) ortasındaǵı

korrelyatsiyalıq baylanıstı kórsetetuǵın regressiyanıń sızıqlı teńlemesi tómendegishe anıqlanadı:

= + ;

Bul jerde: -erkin aǵza; regressiya teńlemesiniń koeffitsenti.

Bul jerde: n-toplamnıń muǵdarı;

, ,.. - faktor belginiń haqıyqıy mánisleri;

, , .. ,- nátiyje belginiń haqıyqıy mánisleri.

Sistemanıń parametrlerge qaray ulıwma sheshimi tómendegi kóriniste boladı: