“Korporativ boshqaruv” fanidan 2-oraliq nazorat topshiriqlari 1

Maksimal ball: 4 ball 
 
 
 
 
 
 
 

---

2. Taftish komissiyasi, ichki audit xizmati, komplaens nazorat tizimi faoliyatining tashkiliy va amaliy jihatlariga doir 
quyidagi jadvalni to
‘
ldiring. 
Taftish komissiyasi 
Ichki audit xizmati 
Komplaens nazorat tizimi
1.Bizga ma’lumki, aksiyadorlik jamiyatlari 
korporativ boshqaruv va ichki nazorat tizimida 
taftish komissiyasi faoliyati ham muhim 
ahamiyat kasb etadi. Shundan kelib chiqqan 
holda quyida taftish komissiyasi faoliyati 
xususida to‘xtalib o‘tamiz. Aksiyadorlik 
jamiyatlarida O‘zbekiston Respublikasining 
«Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning 
huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi 
Qonuni, aksiyadorlik jamiyati Ustavi asosida 
“Taftish komissiyasi to‘g‘risida”gi Nizom 
ishlab chiqiladi va aksiyadorlar umumiy 
yig‘ilishi tomonidan tasdiqlanadi. “Taftish 
komissiyasi to‘g‘risida”gi Nizomda Taftish 
komissiyasining 
maqomi, 
vakolatlari 
va 
faoliyatini tashkil etish tartibi belgilab 
qo‘yiladi. Taftish komissiyasi aksiyadorlik 
jamiyatining 
nazorat 
organi 
hisoblanib, 
moliya-xo‘jalik faoliyati ustidan nazoratni 
amalga oshiradi. Bunda Taftish komissiyasi 
aksiyadorlarning 
umumiy 
yig‘ilishiga 
hisobdorligi sababli Kuzatuv kengashi va 
ijroiya organi uning faoliyatiga aralashishga 
haqli 
emas
2.Taftish komissiyasi quyidagilarni amalga 
oshirishga 
vakolatli 
hisoblanadi:
-aksiyadorlik jamiyatining bir yillik faoliyati 
yakunlari bo‘yicha kompaniyaning moliya-
xo‘jalik faoliyatini tekshirishni amalga oshiradi 
- Taftish komissiyasining o‘z tashabbusiga, 
aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi va Kuzatuv 
kengashi qaroriga ko‘ra, yoki ovoz beruvchi 
aksiyalarining kamida besh foiziga egalik 
qiluvchI 
aksiyadorning 
(aksiyadorlarning) 
talabiga ko‘ra Kuzatuv kengashini oldindan 
xabardor qilish yo‘li bilan boshqa davr ichidagi 
faoliyat yakunlari bo‘yicha kompaniyaning 
moliya-xo‘jalik faoliyatini tekshirishni amalga 
oshiradi. 
-- bir yillik yoki boshqa davr ichidagi faoliyat 
yakunlari bo‘yicha kompaniyaning moliya-
xo‘jalik faoliyatini tekshirish yakunlariga ko‘ra 
hisobot 
va 
xulosa 
tuzadi 
-moliya-xo‘jalik faoliyati bo‘yicha amalga 
oshirilgan 
tekshirish 
natijalarini 
aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi, Kuzatuv 
kengashi va aksiyadorlik jamiyati boshqaruvi 
e’tiboriga 
yetkazadi. 
-aksiyadorlik jamiyati boshqaruvi tomonidan 
taqdim etilgan hujjatlar asosida kompaniyada 
affillangan shaxslar bilan tuzilgan bitimlar yoki 
yirik 
bitimlarni, 
shuningdek 
qonun 
hujjatlarining 
va 
kompaniya 
ichki 
hujjatlarining bunday bitimlarni tuzishga doir 
talablariga rioya qilinishini o‘rganib chiqadi 
-aksiyadorlik jamiyatida affillangan shaxslar 
bilan tuzilgan bitimlar yoki yirik bitimlar 
mavjudligi to‘g‘risida har chorakda xulosa 
tuzadi 
-aksiyadorlik jamiyatida affillangan shaxslar 
bilan tuzilgan bitimlar yoki yirik bitimlar 
mavjudligi, shuningdek qonun hujjatlarining 
va kompaniya ichki hujjatlarining bunday 
Ichki audit aksiyadorlik jamiyatlari 
ijroiya organi va tarkibiy bo‘linmalari, 
vakolatxona va filiallari tomonidan 
O‘zbekiston Respublikasi qonun 
hujjatlariga, ta’sis hujjatlariga va ichki 
me’yoriy hujjatlarga rioya qilinishini 
tekshirish va monitoring olib borish yo‘li 
bilan ular ishini nazorat qilish va 
baholash, ma’lumotlarning buxgalteriya 
hisobi va moliyaviy hisobotda aks 
ettirilishining to‘liqliligi va 
ishonchliligini ta’minlash, xo‘jalik 
operatsiyalarini amalga oshirishning 
belgilangan qoidalari va taomillari, 
aktivlarning saqlanishi hamda 
aksiyadorlik jamiyatini boshqarish 
yuzasidan qonunchilikda belgilangan 
talablarga rioya etish bo‘yicha ichki audit 
xizmati faoliyatini nazarda tutadi. O‘z 
navbatida ichki audit xizmati 
aksiyadorlik jamiyatlari Kuzatuv 
kengashining qarori bilan tashkil etiladi 
va ichki auditni amalga oshiradigan 
tarkibiy bo‘linma hisoblanadi.
Quyidagilar ichki audit xizmatining 
asosiy vazifalari hisoblanadi:
- Kuzatuv kengashini ishonchli axborot 
bilan ta’minlash va ichki audit amalga 
oshirilishi natijalari bo‘yicha faoliyatni 
takomillashtirishga doir takliflarni 
tayyorlash;
- ichki audit jarayonida aniqlanadigan 
kamchiliklarni bartaraf etish yuzasidan 
boshqaruv organlariga tavsiyalarni 
tezkorlik bilan kiritish, ularning bartaraf 
etilishini nazorat qilish.
Quyidagilar ichki audit xizmatining 
asosiy funksiyalari hisoblanadi:
- har yili Kuzatuv kengashi tomonidan 
tasdiqlanadigan rejaga muvofiq tegishli 
yo‘nalishlar bo‘yicha har chorakda 
tegishli tekshirishlar o‘tkazish yo‘li bilan 
ichki auditni amalga oshirish;
- tuziladigan xo‘jalik shartnomalarining 
qonun hujjatlariga muvofiqligi yuzasidan 
ekspertiza o‘tkazish; - buxgalteriya 
hisobini yuritishda va moliyaviy 
hisobotni tuzishda O‘zRVBning tarkibiy 
bo‘linmalariga metodik yordam berish, 
ularga moliya, soliq, bank qonunlari va 
boshqa qonun hujjatlari masalalari 
bo‘yicha maslahatlar berish 
Ichki audit xizmati quyidagi huquqlarga 
ega: 
- ichki auditni amalga oshirish davomida 
paydo bo‘ladigan masalalar bo‘yicha 
aksiyadorlik jamiyatining hujjatlarini 
(rahbar buyruqlari, farmoyishlari, 
boshqaruv organlari qarorlari, 
ma’lumotnomalar, hisob-kitoblar, zarur 
hujjatlarning tasdiqlangan nusxalari va 
boshqa hujjatlarni), mansabdor va mas’ul 
shaxslaridan og‘zaki va yozma 
KOMPLAENS - Компания раҳбарияти 
ва ходимлари хатти-ҳаракатларининг 
ташқи ва ички қонунчиликка 
корпоратив бизнесзидлиги ҳақида 
огоҳлантиришга ҳамда қонунчиликка 
асосланган -этикани жорий этишга 
йўналтирилган ташаббуслари 
комплекси ҳислобанади 
КОМПЛАЕНС ПРИНЦИПЛАРИ 
• Коррупцияга йўл қўймаслик 
• Умум-мажбуриятлар 
• Мустақиллик 
• Расмий статус 
Комплаенс тизими фаолият 
йўналишлари 
• Ходимлар билан ишлаш 
• Ҳамкорлар билан ишлаш 
• Бухгалтерия ҳисоби ва назорат 
• Рискларни аниқлаш ва баҳолаш 
• Коррупцион ҳаракатлар олдини олиш 
КОМПЛАЕНС НАЗОРАТ 
ТИЗИМИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ 
МОДЕЛЛАРИ 
Фақатгина ички қонун ва қоидаларга 
мувофиқ амал қилувчи модел 
Комплаенс назорат тизимини ўзида 
ташкил этаётган компания ёки 
ташкилот мавжуд қонунлик меъёрлари 
ёки ўзи ишлаб чиққан ички қоидалар 
билан тартибга солинади ва жорий 
этишнинг минимал талаблари билан 
чекланади 
Халқаро даражада таққосланганда 
номувофиқликлар кузатилади 
Халқаро ташкилотлар (Базель қўмитаси, 
Халқаро комплаенс ассоциацияси) 
тавсияларига асосланувчи модел 
Нафақат миллий қонунчилик, балки 
халқаро стандартлар ва 
ташкилотларнинг тавсиялари асосида 
жорий этилади. Ушбу шаклда ички 
қонунчилик нормаларида кўзда 
тутилмаган коррупция хавфларига 
фаолият мос келадиган қўшимча 
профилактик қоидаларни жорий этиш 
мумкин 
Самарадорлиги юқори ва асосан йирик 
иқтисодий салоҳиятга эга АҚШ, Буюк 
Британия, Германия, Хитой каби 
давлатлар амалиётига тўғри келади 
Комплаенс тизими 
орқали ходимларни танлаш 
• Анкета-сўровнома ўтказиш ва 
маълумотларни текшириш 
• Биографик маълумотларни текшириш 
• Судланганлик ва қамоққа олинганлик 
(фирибгарлик, ж.зўравонлик 
• Кредит тарихи 

---

bitimlarni tuzishga doir talablariga rioya 
qilinishi to‘g‘risidagi xulosani har chorakda 
Kuzatuv kengashining majlisiga olib chiqadi 
-hisobot yili davomida aksiyadorlik jamiyatida 
affillangan shaxslar bilan tuzilgan bitimlar yoki 
yirik bitimlar mavjudligi, shuningdek, qonun 
hujjatlarining 
va 
kompaniya 
ichki 
hujjatlarining bunday bitimlarni tuzishga doir 
talablariga rioya qilinishi to‘g‘risidagi xulosani 
aksiyadorlarning yillik umumiy yig‘ilishiga 
olib chiqadi. 
tushuntirishlar olish; 
- ichki auditni o‘tkazishga 
ko‘maklashish uchun tegishli 
mutaxassislarini jalb etish. Ichki audit 
xizmati majburiyatlari quyidagilar: 
- ichki auditni amalga oshirishda 
amaldagi qonun hujjatlari va tegishli 
Nizom talablariga rioya qilish; - 
belgilangan talablarga muvofiq ichki 
audit hisobotlarini tuzish; 
- moliya va statistika hisoboti 
ko‘rsatkichlarining ishonchliligini 
tekshirish; - ichki auditni amalga 
oshirishda olingan axborotning 
maxfiyligiga rioya qilish; 
- mansabdor shaxslar va boshqa 
xodimlar tomonidan zarar 
yetkazilganidan dalolat beruvchi holatlar 
aniqlangan taqdirda bu haqda darhol 
Kuzatuv kengashiga xabar berish va 
auditorlik hisobotida tegishli yozuvni 
qayd etish;
- aktivlarni xatlovdan o‘tkazishda va 
qonunda belgilangan tartibda uning o‘z 
vaqtida amalga oshirilishini nazorat 
qilishda ishtirok etish. 
Ichki audit xizmati xodimida tegishli 
ichki auditor sertifikati bo‘lishi shart. 
Ichki audit xizmati xodimlarining soni 
ikki nafar ichki auditordan iborat etib 
belgilanadi. Ichki audit xizmati 
xodimlariga ish haqi aksiyadorlik 
jamiyati shtat jadvaliga asosan 
belgilanadi. Ichki audit xizmati 
xodimining kasb darajasi tegishli 
litsenziyaga ega bo‘lgan ta’lim 
muassasalarida muntazamlilik asosida 
ularning malakasini oshirish vositasida 
saqlanishi kerak. Ichki audit xizmati 
xodimi Kuzatuv kengashi tomonidan har 
yili attestatsiyadan o‘tkazilishi kerak. 
Ichki audit xizmati xodimi Kuzatuv 
kengashining qarori bo‘yicha lavozimga 
tayinlanadi va egallab turgan 
lavozimidan ozod etiladi. Bundan o‘z-
o‘zidan ichki audit xizmatining Kuzatuv 
kengashiga bevosita bo‘ysunishini 
ko‘rishimiz mumkin. Ichki audit xizmati 
tasdiqlangan biznes-rejaning 
bajarilishini, korporativ boshqaruv 
prinsiplariga rioya qilinishini, 
buxgalteriya hisobi va moliyaviy 
hisobotning holatini, soliqlar va boshqa 
majburiy to‘lovlar to‘g‘ri hisoblab 
chiqilishi va to‘lanishini, moliyaxo‘jalik 
faoliyatini amalga oshirishda qonun 
hujjatlariga rioya etilishini, aktivlarning 
holatini, ichki nazoratning holatini 
tekshirish va ularning monitoringini olib 
borish yo‘li bilan faqat ichki auditdan 
o‘tkazadi. Kuzatuv kengashi tomonidan 
qonun hujjatlariga muvofiq tekshirishni 
o‘tkazishning boshqa yo‘nalishlari ham 
belgilanishi mumkin