Koordinatsion birikmalarni nomlash

 
di--gidroksooktaakvoditemir(III)-sulfat

kaliydi- gidroksotetraoksalatodixrom(III)

di--xlorobis-(-propilen)-dirodiy

[(C2H5)3Pb – Pb(C2H5)3]

[(CO)4Mo – Mo(CO)4]

bis-(etilendiamin)-kobalt(III)--imido--gidrokso-bis-(etilendiamin)-kobalt(III)

oktaammin--amido--gidroksoxrom(III)-nitrat

geksaetildiqo’rg’oshin

Oktakarbonildimolibden

Agar kompleks birikmalarda murakkab formulali organik ligandlar birikkan bo’lsa, ular qisqa yoziladi va ba’zan aytiladi.

Py (C5H5N)	– piridin	Pn	– 1,2-propilendiamin
Pipe (C5H11N)	– piperidin	Pic	– pikolin
En (H2N – (CH2)2 – NH2	– etilendiamin	OxH	– oksixinolin
PPh3 [(C6H5)3P]	– trifenilfosfin	Dipy	– 2,2-dipiridil
PEt3 [(C2H5)3P]	– trietilfosfin	Thio	– tiomochevina
Phen	–1,10-fenantrolin	RF	–ftorli uglevodorod radikali
Hacac	– atsetilatseton	acac–	– atsetilatseton anioni
Tmen	– N,N,N,N-tetrametiletilendiamin.

Geometrik izomerlarni nomlashda ularning raqam belgilaridan yoki sis-trans-terminlaridan foydalaniladi.
Koordinatsion birikmalarni nomlashda ba’zan ularning rangidan yoki shu moddani kashf etgan olim nomidan foydalaniladi.
A. Verner koordinatsion birikmalarni nomlash uchun «ratsional nomenklatura» yaratdi. Ratsional nomenklatura koordinatsion birikmalarning tarkib va tuzilishini aks ettirishi, ya’ni nomi moddaning tabiatiga mos bо‘lishi kerak edi. Tuzsimon koordinatsion birikmalarni ikki sо‘z bilan, noionogen birikmalarni bir sо‘z bilan atash taklif qilindi. Shuningdek, ammiak ― «ammin», suv ― «akvo», oltingugurt ― «tio», OH ― «gidrokso», « ― O ― O ―» esa «perokso», xlor ― «xloro», ftor – «ftoro» va hokazo sо‘zlar bilan ifodalanadigan bо‘ldi.
1963 yildan boshlab taklif qilingan nomenklatura halqaro nazariy va amaliy kimyo ittifoqi termin komissiyasi tomonidan tasdiqlangan.
I o n l a r n i n o m l a sh d a birinchi navbatda kation, undan keyin anion ataladi. Masalan :
[Ag (NH3)2 Br – diamminkumush (I) – bromid
K2 [ CuCl3] – kaliy trixloromis (I)
L i g a n d l a r n i n o m l a sh d a avval anion, sо‘ngra neytral ionlar va undan keyin kation nomi aytiladi. Ularning orasiga defis qо‘yilmaydi. Anionlarni atashda dastlab oddiy anion, undan keyin kо‘p atomli anionnomi aytiladi. Ularning nomiga «at» qо‘shimchasi qо‘shiladi. Masalan, K2[Pt (NO2)2 Cl2] – kaliy dixlorodinitroplatinat (II).
L i g a n d l a r s o n i n i i f o d a l o v ch i q о‘ sh i m ch a l a r. oddiy ligandlar sonini ifodalashda di-, tri-, tetra-, penta-, geksa- va hokazo qо‘ishimchalar ishlatiladi.
Masalan,
K4 [Fe (CN)6] – kaliy geksatsianotemir (II)
K3 [Fe (CN)6] - kaliy geksatsionotemir (III)
[Al (H2O)6] Cl3 – geksaakvoalyuminiy xlorid.
Markaziy ionning oksidlanish darajasini kо‘rsatish uchun uni qavs ichida lotin raqamlari bilan ifodalanadi. Masalan :
[Cu (NH3)2] (OH) – diamminmis (I) gidroksid.
Bir koordinatsion markazni ikkinchisi bilan bog‘lab turuvchi «kо‘prik» vazifasini bajarayotgan gruppalarni atashda ularning oldiga μ – harfi qо‘yiladi.
G e o m e t r i k i z o m e r l a r n i nomlanishida ularning raqam belgilaridan yoki sis ― va trans – terminlardan foydalaniladi.
O k t a e d r i k k o o r d i n a s i o n b i r i k m a l a r n i nomlashda ham raqam belgilardan va trans -, sis – terminlardan foydalaniladi.