Koordinatalar sistemasi

Koordinatalar sistemasi

Reja:
1.Tekislik va fazodagi Dekart koordinatalar sistemasi. Tekislikda orientatsiya.
2. Affin koordinatalar sistemasi.
3. Qutb koordinatalar sistemasi. Qutb va dekart koordinatalari orasida bog’lanish.
4.Kesmani berilgan nisbatda bo’lish.
5. Ikkinchi tartibli egri chiziqlar ta’rifi va tatbiqlari.

Foydalanilgan adabiyotlar:

• "Geometriya 2-qism"-- Dadajonov
• "Oliy Matematika"--G'aniyev
• "Oliy Matematika fanidan amaliy mashg'ulotlar"-- Shodimetov; Mirshaxodjayev
• "Analitik geometriya"--Narmanov

"Chizma geometriya darslik"--Sh.Murodov

www.ziyonet.uz

Koordinatalar

Koordinata(lot.so-birgalikda, ordinatus-tartiblangan, aniqlangan)- nuqtaning to’g’ri chiziq, tekislik, fazo va turli yuzalardagi holatini aniqlovchi sonlardir.Masalan, geografiyada ma’lum nuqtada joylashgan kenglik va uzuznlikni ko’rsatuvchi sonlar, asratomiyada yoritqichning osmon sferasidagi holatini belgilovchi sonlar. Nuqtaning koordinatalari biron koordinata sistemasida aniqlanadi. Masalan, bir nuqtadan o’tuvchi o’zaro tik uch to’g’ri chiziq fazoda koordinatalar sistemasini tashkil qiladi. Bunda M nuqtaning koordinatalari x=OA, u=OB, z=OS bo’ladi.

Dekart koordinatalar tizimi.

• Dekart koordinatalar tizimi- tekislik yoki fazodagi to’g’ri chiziq koordinatalar tizimi hisoblanadi. Uni fanga 1637-yil Rene Dekart tomonidan kiritilgan. Bir nuqta ( koordinata boshi) dan o’tadigan ikki Ox va Oy o’q (tekislikda) yoki uch Ox, Oy va Oz o’qdan (fazoda) iborat. Bunda koordinata o’qlariga qo’yiladigan uzunlik birliklari o’zaro teng bo’ladi. Koordinata o’qlari o’zaro tik bo’lgan Dekart koordinatalar tizimi to’g’ri burchakli koordinatalar tizimi deb ataladi. Dekart koordinatalar tizimi deganda ko’pincha aynan shu tizim tushuniladi, umumiy holda Dekart koordinatalar tizimi esa Affin koordinatalar tizimi deb ataladi.