Konstruktsion materiallar texnologiyasi

Model komplekti. sterjenlarni tayyorlash. 
Model komplekti quymalar olishda 
turli xil moslamalardan foydalaniladi. Ulardan asosiysi model komplekti 
hisoblanadi. Model komplektiga model plitasi sterjen yashiklari, quyish sistemasi, 
modelning elementlari va boshqa moslamalar kiradi. 
Model.
Model vositasida qolip materialiga uni tashqi shaklining izi tushirilib qolip 
tayyorlanadi. Shu boisdan. modelning tashqi shakli olinuvchi quymaga mos bo’lib, 
o’lchamlari metallning kirishish va mexanik ishlovga belgilangan quyim qiymati 
hisobiga kattaroq olinadi. Odatda, ular yaxlit va qoliplashni osonlashtirish 
maqsadida ajraladigan qilinadi
1-rasm. Turli modellar. a - yaxlit model; b - ikki bo’lak modeli; v - ajraluvchi 
model. 

---

Model plitasi
. Mashinalarda qolip materialidan qolip tayyorlashda quymaning 
modeli, quyish sistemasining modellari elementlari va opoka o’rnatiladigan metall 
plita 
model plitasi 
deyiladi (qo’lda qolip tayyorlashda foydalaniladigan bu taglik 
plitalar taxtadan iborat bo’lib, u modelning taglik taxtasi deyiladi). 
Agar qolip ikkita qoliplash mashinasida tayyorlansa, model plitasi bir tomonlama 
ishlaydigan, bir mashinada qolip tayyorlansa, ikki tomonlama ishlaydigan bo’ladi. 
Model plitalarda ma`lum tartibda teshiklar ochilgan bo’lib, zaruratga ko’ra unga 
o’rnatilgan modellar boshqa modellar bilan almashtiriladi (2-rasm). 
2-rasm. Model plitalar: 
a - bir yoqlama ishlaydigan plita; b - ikki yoqlama ishlaydigan plita. 
Sterjen yashigi
. Sterjen materiallardan sterjenlar tayyorlashda foydalaniladigan 
qoliplar 
sterjen yashiklari 
deyiladi. Oddiy shaklli sterjenlar yaxlit sterjen 
yashiklarda. murakkab shaklli sterjenlar esa yig’ma sterjen yashiklarda tayyorlanali 
(3-rasm).