Konstruktsion materiallar texnologiyasi

 
Polimerlar va ularning turlari. 
Metalmas materiallarning xalq xo’jaligida eng 
ko’p ishlatiladiganlari plastik massalar bo’lganligi uchun ana shu materiallar bilan 
qisqacha tanishib o’tamiz. Polimerlar to’rtta fizik holatda bo’lishi mumkin: kristall, 
shishasimon, yuqori elektrik va qovushqoq oquvchan holatlar. Polimerlarning suyuq 
holatdan qattiq holatga o’tishi ikkita tartibda sodir bo’ladi: kristallanish va shishaga 
o’xshab qotish. Ko’pchiligi yoki butunlay yuqori molekulyar birikmalar, ya’ni 
polimerlardan iborat bo’lib, sun’iy ravishda tayyorlangan va muayyan temperatura 
va bosimda plastiklik xossalariga ega bo’lgan materiallar 
plastik massalar 
(plastmassalar) deyiladi. Ko’pincha, plastmassalar bir necha xil moddadan iborat 
bo’ladi. Masalan, ular tarkibiga bog’lovchi va to’ldiruvchi moddalar, 
plastifakatorlar, buyoq moddalar va boshqalar kiradi. Ba’zi plastmassalar, masalan, 
organik shisha, poliamid, polietilen faqat polimerlarning o’zidangina iborat bo’ladi. 
Murakkab tartibli plastmassalarda bog’lovchi moddalar vazifasini polimerlar 
o’taydi. 
Polimerlar. 
Polimerlar juda ko’p–bir necha mingdan tortib, to bir necha 
milliongacha atomdan iborat birikmalardir. Polimerlar tabiiy va sun’iy bo’ladi. 
Тabiiy polimerlarga sellyuloza, jun, ipak, tabiiy kauchuk va boshqalar, sun’iylariga 
esa organik shisha, polietilen, viskoza, kapron naylon, sintetik kauchuk va boshqalar 
kiradi. Yuqori molekulyar organik birikmalar yoki ularning guruhllari, ko’pincha, 
smolalar 
deb ataladi. Plastiklik barcha polimerlarga ham xos bo’lavermaydi. 
Plastiklik xossasi polimerlar molekulasining tuzilishiga bog’liq. Polimerlarning 
molekulalari esa chiziqli, ya’ni…. – A – A – A – A – A -… tarzida tuzilgan bo’lishi 
ham, fazoviy tursimon, tarzida tuzilgan bo’lishi ham mumkin. Molekulalari chiziqli 
tuzilgan polimerlar temperatura ko’tarilishi bilan suyuqlanib, sovigandan keyin 
qotadi va suyuqlanishdan oldingi xossalari tiklanadi, chunki ularda molekulalarining 
tuzilishi o’zgarmaydi. Bunday moddalar