Konstruktsion materiallar texnologiyasi

elastiklik moduli 
deb ataladi. 
Oquvchanlik chegarasidagi yuklanishning namuna ko’ndalang kesim yuziga nisbati 
shu namuna 
oquvchanligining fizik chegarasi 
deyiladi. Namunaning qoldiq 
uzayishi dastlabki uzunligining 0,2 foiziga teng bo’lgan paytga to’g’ri keluvchi 
kuchlanish 
oquvchanlik shartli chegarasi 
deb ataladi. Mustahkamlik chegarasidagi 
yuklanishning yuklanish ta’sir ettirilishidan oldingi ko’ndalang kesim yuziga nisbati 
mustahkamlik chegarasi 
deb ataladi. Metall va qotishmalarning plastikligini ikkita 
kattalik: nisbiy uzayish va nisbiy torayish deb ataladigan kattaliklar aks ettiradi. 
Metall va qotishmalarning siqilishdagi mustahkamlgini sinash. 
Siqilish 
natijasida sinadigan mo’rt materiallarning, masalan, cho’yan va shu kabilarninggina 
siqilishdagi mustahkamligi sinaladi. Plastik materiallar, masalan, kam uglerodli 
po’lat va boshqalarning siqilishdagi mustahkamlik chegarasini aniqlab bo’lmaydi. 
Chunki ular siqilganda plastik deformatsiyalandi-yu, ammo sinmaydi. Namuna 
siqilganda u qisqaradi. 

---

Metall va qotishmalarning egilishdagi mustahamligini sinash. 
Egilishdagi 
mustahkamlik chegarasi topiladi. Binobarin, eng katta eguvchi momentning namuna 
ko’ndalang kesimi qarshilik momentiga nisbati shu namunaning egilishdagi 
mustahkamlik chegarasi 
deyiladi. Namunalarni egilishga sinashda ularning 
egilishdagi mustahkamlik chegarasidan tashqari, eng katta salqilik qiymati ham 
aniqlanadi. Namunalarning egilishdagi puxtaligi ham uzuvchi universal mashinada 
sinaladi. 
Metall va qotishmalarning qirqilishdagi mustahkamligini sinash. 
Metall va 
qotishmalarning qirqilishdagi mustahkamligini sinash uchun diametri 15-20 mm 
bo’lgan silindrik namuna olib, maxsus moslamaning shunday diametrli teshiklariga 
kiritiladi. Moslama detallari uzish mashinasining qisqichlariga mahkamlanib, 
so’ngra cho’ziladi. Cho’zish numuna o’z o’qiga perpendikulyar bo’lgan ikki tekislik 
bo’yicha qirqiladi. Namunani qirqib yuborgan kuchning qirqilgan kesim yuziga 
nisbati qirqilishdagi mustahkamlik chegarasi deb ataladi.